Shaban-Murati-Gjëra të çuditshme po ndodhin në marrëdhëniet ndërkombëtare të Shqipërisë. Në datën 10 nëntor presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiç, pas minisamitit trepalësh në Ohër me kryeministrin e Maqedonisë së Veriut dhe me kryeministrin e Shqipërisë, njoftoi se do të shkonte në Paris dhe do të takonte presidentin francez Makron për t’i kërkuar mbështetje për projektin e tij të “zonës së përbashkët ekonomike ballkaniko-perëndimore” dhe deklaroi tekstualisht: “Me lejen e Ramës dhe të Zaevit, unë do t’i kërkoj Makronit gjërat, që për ata të dy janë të rëndësishme, dhe gjithashtu çfarë është e rëndësishme për mua dhe do t’i kërkoj mbështetje për këtë projekt”.

Është e habitshme në kufijtë e skandalit që kryeministri i Shqipërisë ka ngarkuar dhe i ka dhënë mandat presidentit të Serbisë t’i paraqesë presidentit të Francës çështjet dhe kërkesat e rëndësishme për Shqipërinë. Është e habitëshme për disa arsye:

Së pari, që presidenti i Serbisë do t’i flasë presidentit të Francës në emër të Shqipërisë. Një tagër, që nuk ia ka dhënë as Kushtetuta e Shqipërisë dhe as parlamenti i Shqipërisë.

Së dyti, Shqipëria është shtet i pavarur, që ka marrëdhënie diplomatike me Francën që nga viti 1945, që kanë ambasada në kryeqytetet e tyre respektive dhe që çdo vit shkëmbejnë vizita zyrtarësh të lartë në kryeqytetet përkatëse dhe marrin pjesë në forumet e larta europiane, atlantike e rajonale, ku krerët e shteteve dhe të qeverive kanë rastin të takohen rregullisht çdo vit.

Së treti, Shqipëria është shtet anëtar i NATO-s, dhe në bazë të nenit 5 të Traktatit themelues të NATO-s të dy shtetet tona janë të detyruar të luftojnë për njeri-tjetrin në rast sulmi nga një palë e tretë, përshembull nga Rusia. Befas Shqipëria, shtet anëtar i NATO-s, për t’i transmetuar presidentit të Francës çështjet e rëndësishme të anëtarit të NATO-s me emrin Shqipëri, i jep mandat presidentit të një shteti si Serbia, e cila e ka të ndaluar me ligj hyrjen në NATO, dhe e cila çdo vit celebron një ditë zyrtare anti NATO.

Së katërti, presidenti i Serbisë me mandatin zyrtar, që i ka dhënë kryeministri i Shqipërisë dhe kryeministri i Maqedonisë së Veriut për t’i përfaqësuar te presidenti francez, përuron dhe sanksionon rolin e tij si lider i bllokut të ri ekonomiko-politik, të sapo krijuar në Novi Sad, me emrin “zona e përbashkët ekonomike ballkaniko-perëndimore”.

Ajo, që është për të vënë duart në kokë, është fakti që presidenti i Serbisë nuk po shkonte për vizitë dypalëshe në Francë, por për të marrë pjesë në “Forumin e Paqes” të organizuar në 11-13 nëntor në Paris, ku është ftuar edhe Shqipëria, dhe merr pjesë presidenti i Republikës, Ilir Meta. Është lehtë të imagjinohet habia e presidentit francez, kur dëgjon që kërkesat e Shqipërisë qeveria e Shqipërisë i ka ngarkuar presidentit të Serbisë t’ia paraqesë atij, në një kohë që në Paris po atë ditë ndodhet presidenti i Shqipërisë.

Na vjen apo nuk na vjen mirë ta pranojmë, Serbia me këtë mandat shqiptar përfaqësimi shfaqet me një rol të ri të protektorit të Shqipërisë, të cilin vetë qeveria shqiptare e ka autorizuar të bëjë tratativa me kryetarë shtetesh të huaja për çështje të rëndësishme të Shqipërisë. Me apo pa dëshirë qeveria e Shqipërisë i ka deleguar Serbisë sovranitet në një fushë jetike dhe për një atribut jetik të shtetit shqiptar, siç është politika e jashtme dhe marrëdhëniet ndërkombëtare.

Pra menjëherë pas minisamitit të dytë në Ohër të bllokut të ri ekonomiko-politik ballkaniko-perëndimor të udhëhequr nga Serbia, shfaqet asimetria e funksionimit të këtij blloku, i cili meqë është nismë dhe projekt i presidentit të Serbisë, do të drejtohet nga Beogradi dhe nga Vuçiçi si lider rajonal. Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut, që kanë pranuar rolin e vasalit, do të kënaqen duke patur nga një aheng diplomatik serb në Durrës apo në Ohër. Burime të MPJ të Shqipërisë thonë se edhe draftet e dokumenteve të minisamiteve i përgatit dhe i paraqet diplomacia serbe. Serbia pritet të udhëheqë bllokun e ri ballkaniko-perëndimor jo vetëm për çështjet e këtij blloku, por edhe në arenën ndërkombëtare, për çështje që u takojnë individualisht dy shteteve të tjera anëtare.

Në këtë mënyrë, menjëherë pas dalldive falso të firmosjes së dokumenteve themeluese të mikrosamitit ballkaniko-perëndimor, Shqipëria po hyn në rrugën e humbjes së sovranitetit. A është ky sinjali i vetëm i rrokullisjes së sovranitetit dhe pavarësisë politike të shtetit? JO.

Në datën 8 gusht 2019 kryeministrja e Serbisë Ana Bernabiç njoftoi se Serbia do të hapë së shpejti një pikëkalim kufitar të integruar me Maqedoninë Veriut, dhe njoftoi gjithashtu se pikëkalime të tilla kufitare të integruara Serbia do të ndërtojë edhe me Shqipërinë dhe me Bosnjë-Hercegovinën. Kam pritur me ankth disa muaj që njëra apo tjetra zyrë e lartë shtetërore në Tiranë të sqaronte apo të përgënjeshtronte njoftimin e kryeministres së Serbisë për ndërtimin e pikëkalimit të përbashkët të integruar kufitar midis Serbisë dhe Shqipërisë. Nuk pipëtiu kush. Kam pyetur autoritete diplomatike shqiptare lidhur me këtë njoftim bombë, por ata nuk kishin asnjë dijeni se çfarë po ndodh në tunelin e marrëdhënieve Shqipëri-Serbi.

Njoftimin e krijimit të pikës së përbashkët kufitare të integruar midis Serbisë dhe Shqipërisë e dha kryeministrja e Serbisë dhe jo ndonjë tabloid apo portal trotuaresh. Kjo do të thotë që kryeministrja e Serbisë ka dalë me një njoftim zyrtar pasi janë zhvilluar tratativa për çështjen në nivelet më të larta me qeverinë e Shqipërisë. A e din kryeministrja e Serbisë se midis Serbisë dhe Shqipërisë nuk ka kufij të përbashkët dhe se është absurde të flasësh për pika kalimi të përbashkëta të integruara midis dy shteteve jokufitare? A e din kryeministrja e Serbisë se midis Serbisë dhe Shqipërisë shtrihet një shtet tjetër që quhet Kosovë, dhe i cili ka kufij shtetërorë me Serbinë? Natyrisht i di, por ajo nuk po shprehte opinione për kufijtë, por po jepte njoftimin zyrtar se Serbia do të ndërtojë pikëkalimi të përbashkët të integruar kufitar me Shqipërinë.

Dikush nga nivelet më të larta të Shqipërisë duhet t’i ketë ofruar qeverisë serbe gatishmërinë për të ndërtuar pika kalimi kufitar të integruara midis Shqipërisë dhe Serbisë, përderisa ajo del publikisht dhe e njofton si fakt të kryer se do të ndërtohen, dhe përderisa Tirana zyrtare nuk e përgënjeshtron për muaj me radhë. Nuk përbën habi që kryeministrja nacionaliste e Serbisë nuk i njeh kufijtë shtetërorë të Kosovës me Serbinë dhe as shtetin e pavarur të Kosovës, dhe i ngul kufijtë shtetërorë të Serbisë në kufijtë midis Shqipërisë dhe Kosovës. Çështja qëndron te guximi i saj që të shpallë ndërtimin nga Serbia dhe Shqipëria të pikave të kalimit kufitar të integruara midis Shqipërisë dhe Serbisë dhe qeveria e Shqipërisë të heshtë dhe as të mos sqarojë popullin dhe kombin se si është e vërteta, pa le më të protestojë, që është një folje që nuk e njohin rajatë. Në mungesë të reagimit të gjatë disamujor të qeverisë së Shqipërisë dhe kur ajo me vetëmohim internacionalist po futet në një bllok ekonomiko-politik të ri ballkaniko-perëndimor nën udhëheqjen e Serbisë, natyrshëm lind dyshimi se cedime të prapaskenshme mund t’i jenë bërë qeverisë serbe lidhur me statusin e kufijve shtetërorë. Nëse marrim të mirëqenë njoftimin e kryeministres serbe, kjo do të thotë që i është deleguar Serbisë e drejta e kufirit shtetëror me Shqipërinë dhe është fshirë kufiri shtetëror i Kosovës me Shqipërinë dhe me Serbinë, dhe është fshirë edhe vetë Kosova si shtet i pavarur.

Nëse i shtohet këtyre provave të dhimbshme edhe mjerimi që Tirana po hyn në një bllok të ri ekonomiko-politik nën udhëheqjen e Serbisë, në një kohë që Serbia nuk e njeh Kosovën dhe po lufton ta zhbëjë atë, atëherë konturohet një situatë tragjike e humbjes graduale të sovranitetit të shtetit shqiptar dhe të kombit shqiptar. Ndaj veproi me përgjegjësi shtetërore dhe kombëtare Kosova, që refuzoi të bashkohej me këtë bllok serb, që sanksionon statusin e saj kolonial si provincë e Serbisë.

Deri tani të gjitha organizatat rajonale të krijuara në Ballkan pas shembjes së komunizmit, që nga SEECP e deri te “Ballkan 6” e “Procesi i Berlinit”, kanë patur si bosht lidhjen e vendeve të rajonit me integrimin europian dhe anëtarësimin në BE. Blloku i ri i krijuar nga Serbia nuk ka asnjë lidhje me integrimin europian, por është alternativa serbe dhe ruse si kundërvënie ndaj integrimit europian. Është rruga e hegjemonisë serbe në bllokun e ri. Ndaj entuziazmi i presidentit serb shkon në kulme euforike si në 10 nëntor, kur ai shpall që “nuk ka asgjë më të mirë të krijuar në Ballkan në 30 vitet e fundit se sa mini Shengeni”, duke zhvleftësuar me lapsin nacionalist serb si shembjen e komunizmit, ashtu dhe anëtarësimin në BE dhe në NATO të vendeve të rajonit. Qëllimet e këtij blloku të ri ekonomiko-politik të Serbisë i përkufizon saktë presidentja e Këshillit të Dhomave të Tregtisë së Maqedonisë së Veriut, ekspertja e ekonomisë, Danela Arsovska, kur deklaron: ”Nën pretekstin se asosiacioni ekonomik është i rëndësishëm po përkrahet një izolim i ri, ku Beogradi do të udhëheqë Shkupin dhe Tiranën. Për Serbinë ne kemi një pozicion të shkëlqyer gjeostrategjik dhe është e rëndësishme për Serbinë të ketë hyrje në Greqi dhe në portet shqiptare. Projekti është hyrje në një sistem të mbyllur të tre shteteve, në vend që të integrohen në BE. Sikur ne nuk ishim mjaftueshëm të izoluar në një geto të Ballkanit Perëndimor, dhe tani ne do të izolojmë vetveten në një format edhe më të vogël “mini Shengen”. Një mini Shengen për Serbinë, Maqedoninë dhe Shqipërinë, është një ide që duhet hedhur poshtë para se të lindë”.

Një nga efektet e para të këtij blloku të ri ekonomiko-politik të udhëhequr nga Serbia është humbja graduale e sovranitetit të dy shteteve pjesëmarrëse. Është e kuptueshme për Maqedoninë e Veriut, e cila që në aktin themelor të krijimit të saj në referendumin për pavarësinë në shtator 1991 ka votuar që të bashkohet në të ardhmen me një aleancë të shteteve jugosllave dhe e ka bazën ligjore të bashkimit në një bllok të ri ish-jugosllav të udhëhequr nga Serbia. Por ç’punë ka Shqipëria me një aleancë të shteteve jugosllave apo me “rikrijimin e Jugosllavisë së vjetër, plus Shqipërinë”, sikurse e ka pohuar vetë presidenti serb Vuçiç në deklaratën e tij të famshme të 6 prillit 2017 në mediat amerikane sapo u zgjodh president? Po qeveria e Shqipërisë çfarë baze ligjore ka që po futet në një bllok ekonomiko-politik të udhëhequr nga Serbia dhe që po i delegon Serbisë sovranitet në politikën e jashtme dhe në marrëdhëniet ndërkombëtare të Shqipërisë? Ka qenë një kohë që Shqipëria ishte vasale e Serbisë në vitet 1944-1948, siç ka qenë një kohë që ishte vasale e Rusisë në vitet 1948-1961, dhe Tito e Hrushovi flitnin në arenën ndërkombëtare në emër të Shqipërisë.

Tekstet shkollore na thonë se ajo kohë ka perënduar dhe ka mbetur pas krahëve, sepse Shqipëria është bërë anëtare e NATO-s. Por befas shohim në vitin 2019 që presidenti i Serbisë i deleguar nga qeveria e Shqipërisë do t’i flasë presidentit të Francës në emër të Shqipërisë. Është një situatë tragjike, ku aq shumë përshtaten vargjet e mikut tim të shquar dhe poetit nga më të mëdhenjtë e Shqipërisë, Xhevahir Spahiu: “Qaj moj Shqipëri, ulër moj e gjorë!”.

Mazhoranca dhe Presidenca janë përfshirë në një luftë të ashpër për zgjedhjen e anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese.

Institucioni më i lartë si garant i Kushtetutës është futur një kaos të paprecedentë sa dy palë gjyqtarë shkojnë në zyrë për të njëjtën karrige.

Në pamje të parë duket si një luftë për Kushtetutën, por që në fakt për Presidentin dhe Kryeministrin është më tepër se kaq.

Fati politik i Ilir Metës dhe Edi Ramës është në dorën e Gjykatës së re Kushtetuese.

Me të krijuar kuorumin e vet, Gjykata do të duhet të vihet në provë së paku me dy çështje shumë të rëndësishme.

Së pari është procesi i votimeve të 30 qershorit. A janë legjitime pa praninë e opozitës dhe a do rrëzohet dekreti i Metës për 13 tetorin?

Nëse Rama merr shumicën në këtë gjykatë siguron një vendim në favor dhe legjitimon procesin, edhe pse ky u bë pa praninë e opozitës.

Veç kësaj Rama po e përdor mungesën e kësaj gjykate për të ndërmarrë ligje që janë në shkelje të Kushtetutës sipas njohësve të saj, por certifikimi i shkeljeve ose konfirmimit kushtetues të vendimeve mund të bëhet vetëm nga kjo trupë e re që po ngrihet.

E dyta është fati personal i Presidentit. Parlamenti ka ngritur një komision hetimor i cili do të përmbyllet me një raport për shkarkimin e Metës.

Nëse plotësohen 94 vota në Kuvend që tashmë mazhoranca i ka, do të duhet vendimi i gjykatës kushtetuese që certifikon ose jo shkarkimin e kreut të shtetit.

Vitore Tusha dhe Besnik Muçi janë dy të listës së Metës dhe një gjykatë që funksionon me gjashtë anëtarë e bën jetike praninë e anëtarit tjetër në favor të presidentit që në këtë rast është Marsida Xhaferllari.

Këto dy vendime por dhe të tjera që pritet të depozitohen janë në themel të thelbit të përplasjes mes Metës dhe Ramës.

Është një konflikt për kontrollin e këtij segmenti të rëndësishëm të drejtësisë.

Përpos artificave ligjore që janë përdorur në rastin e përzgjedhjeve, ajo që është e qartë në Kushtetutë është fakti se presidenti ka tre anëtarë, kuvendi tre dhe po aq janë dhe nga gjykata e lartë.

Beteja për t’i marr njëri-tjetrin anëtarë sapo ka nisur dhe duket se do të vijojë.

Publikut i tundet flamuri i rreckosur i Kushtetutës, por ajo që thuhet në korridoret e politikës dhe mediave është se kush merr gjykatën kushtetuese ka në dorë dhe fatin politik të kundërshtarit.

Por edhe më me siguri mund të thuhet se një gjykatë e kontrolluar, është një reformë e dështuar.

e.h. / dita

Bedri Islami-Do të jetë e vështirë, jo vetëm për brezin tonë, por edhe për gjeneratat që do të vijnë, më shumë për këto të fundit, që liria e Kosovës, e gjithë ajo që ndodhi në fundshekullin e shkuar, të perceptohet pa praninë, jo vetëm politike e diplomatike, por shumë më të gjërë, të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Do të jetë e vështirë të përceptohet se si ndodhi kjo prani e pazakontë në një trevë ballkanike, e një shteti të largët, Amerikës, duke krijuar një precedent të pazakontë shtetëror dhe të jashtëzakonshëm politik, krijimin e një shteti të dytë shqiptar, një ëndërr e hershme, që, në shumë breza kishte kushtuar pafund mund, gjak e jetë njerëzore.

Ajo që, në vitin e largët 1913, në fillimin e shekullit të XX, ishte një ndërprerje e përbashkësisë shqiptare, do të merrte një përmasë të mrekullueshme në fundin e këtij shekulli, duke bërë të prekshme, të jetësueshme dhe reale një pamundësi brezash.

Si ndodhi e gjithë kjo? Ishte vetëm në një ditë, në një çast, apo vazhdë e një përpjekje të gjatë, të vazhdueshme, këmbëngulëse, ku humbjet kishin qenë të rënda edhe për një komb të madh, e aq më tepër një përgjysmim shteti, i cili, megjithë ëndrrën e tij për mëvetësi dhe bashkim me pjesën amë, kishte mbetur i ngujuar në robërinë e tij?

E bëri atë vetëm një grup njerëzish apo ishin përpjekje të pazakonta, të të gjithë shqiptarëve, nga secila trevë a bashkësi?

Si u bë e mundur, për here të parë, në një përmasë të tillë, bashkimi i shqiptarëve, pa dallim vendi ku ndodheshin, bindje politike që kishin, vizioni që bartin, gjeneratave që u takonin, punëve që bënin?

Si ndodhi që presidenti amerikan, Klinton, ndërmori hapin e madh historik të ndërhyerjes në një shtet sovran, i cili kishte përdhosur sovranitetin dhe dinjitetin e një shteti –ëndërr; si u bë e mundur që një bashkësi e madhe dhe e fuqishme shtetesh, më e madhja në historinë njerëzore, ndër to edhe miqtë shekullorë të shtetit serb, të bashkoheshin dhe të ndërmerrnin aktin e parë, të fuqishëm ushtarak dhe të menduar politikisht, i pari i këtij lloji, në këto përmasa, në një vend tjetër, aq më tepër europian, e, për më shumë, në një trevë ballkanike, e cilësuar si fuçi baruti, ku serbët kishin qenë gjithë me urat e zjarrit në duar?

Çdo gjë e ka fillimin e saj. Ka edhe një moment kur ndryshon boshti i gjërave dhe nis një epokë e re, tejet e ëndërruar, rrugë e mundimshme, shpesh herë e përgjakur.

Ka një ditë që, edhe pse e heshtur, e mbajtur brenda vetes, gjen shpalljen e saj si ndër më të veçantat, megjithëse për shumë kohë ka qenë një e panjohur e madhe.

Ajo mund të jetë një ditë lirie, e cila tërheq pas vetes shumë ngjarje, zhvillime, mbresa, përjetime dhe, si çdo e tillë, edhe mbetet në memorjen e një kombi.

Në përpjekjet e pashembullta të shqiptarëve, sidomos të shqiptarëve të Kosovës, ka një ditë të tillë, të heshtur, por e pazakontë.

Si çdo ditë e parë drejt lirisë.

AJO ISHTE DITA E PARË E LIRISË SË KOSOVËS

Në majin e vitit 1998 ndodhi një ngjarje e cila, më shumë se shumëçka tjetër, shpejtoi një proces që kishte nisur të lëvizte, por që nuk dihej ende kahu i lëvizjes së tij. Në Zvicër, në një heshtje të plotë dhe pa patur një përgatitje të mëhershme, do të zhvillohej takimi i parë mes zotit Holbrook dhe tre përfaqësuesve të Drejtorisë Politike të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Ata, të tre, ishin ndër figurat e larta drejtuese të Lëvizjes Popullore të Kosovës, strukturë politike, e cila, në vitin 1993, në Mbledhjen e saj IV të Përgjithshme, në shtëpinë e Brajshorëve, në mesin e Prishtinës, në klandestinitet të thellë, mori Vendimin për krijimin e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Për shumë kohë ky takim me zotin Holbrook, do të mbahej brenda vetes, ai nuk do të shpallej, por frytet e tij do të ishin të një rëndësie të jashtëzakonshme.

Si ndodhi?

Siç dihet, në fillimin e shfaqjes publike të vemendjes së SHBA në trajtimin e UÇK-së, ka patur disa probleme, paqartësi dhe moskuptime, sidomos në qëndrimin e zotit Gelbard, pasi ai, fillimisht, kishte informacion jo të plotë dhe të gabuar lidhur me Lëvizjen Çlirimtare. Kemi qenë të bindur se mekanizma të informuar mirë në SHBA, mes tyre edhe lobi shqiptaro – amerikan, me të cilin ishin vendosur lidhje që në fillimin e vitit 1997, njerëzit e përgjegjshëm në Kosovë dhe jashtë saj, me të cilët zoti Gelbard ka pasur më vonë kontakte, kanë bindur atë se ndaj UÇK-së dhe të ardhmes së Koovës, duhet të kishte një qasje tjetër.

Më vonë, nga zoti Gelbard është kërkuar një takim informues dhe u synua që takimi të jetë i fshehtë, të mos ketë rrjedhje informacioni, por pastaj ata vetë e bënë publik, ata deklaruan publikisht se administrata amerikane ishte në lidhje me UÇK-në, dhe kjo ishte një nismë e mekanizmave shtetërorë të SHBA-ve. Pikërisht, pas deklarimit të parë, jo favorizues dhe të përkohshëm, ndaj luftës çlirimtare, ka një impenjim të fuqishëm, do të thoja, të pazakontë të lobit shqiptar në SHBA, për të krijuar një mendim tjetër, mbështetës dhe përkrahës ndaj luftës që po niste në Kosovë.

Përfaqësuesit e qeverisë amerikane kërkuan që të organizohej takimi i parë në Gjenevë, pikërisht me zotin Gelbard dhe të tjerë, dhe në këtë takim janë trajtuar të gjitha problemet politike dhe ato të luftës. Si të thuash, janë hapur të gjitha letrat, që nga gjendja politike në Kosovë, qëndrimet e subjekteve të veçanta, raportet e tyre me UÇK-në, shtrirja e saj, koncepti për luftën, ekzistenca e krahut politik të rezistencës së armatosur, lidhjet e lëvizjes çlirimtare me figura të ndriçuara të shqiptarëve në SHBA, etj.

Nga ana e zotit Gelbard, por edhe nga takimet e zhvilluara në Tranë, përfaqësuesit amerikanë e kanë bërë të qartë se ato nuk e përkrahin terrorizmin, se UÇK-ja nuk guxon të bëjë veprime terroriste ndaj civilëve, se ajo nuk përkrah asnjë lëvizje, e cila merret me kontrabandën e armëve, drogës, se nuk duhej të kishte asnjë lidhje me vendet islamike, sidomos me lëvizje fondamentaliste dhe, si nuk është pritur, është kërkuar prej UÇK-së që të mos e trazojmë situatën në Maqedoni, ku asaj kohe shtrihej Zona e dytë Operative e UÇK-së.

Pikërisht në këtë kohë, jo papritmas dhe jo pa nisma të tjera diplomatike, për të patur një nivel më të lartë në takimet e diplomatëve të njohur amerikanë me UÇK-në, vjen takimi me zotin Holbrook.

Në Zvicër, në ato ditë, zhvillohej Forumi Botëror për Ekonominë , në të cilin merrte pjesë edhe kryeministri i Shqipërisë, zoti Fatos Nano. Gjatë pjesëmarrjes në këtë takim tradicional, zoti Holbrooke i kërkoi zotit Nano që ky të ndërhyjë për të takuar përfaqësuesit e UÇK-së në Perëndim.

Deri asaj dite kishte patur shumë paqartësi dhe një mjegull mbi atë se çfarë përfaqësonin forcat e rrjeshtura në rradhët e gueriles shqiptare në Kosovë; dihej pak për programin e saj politik e ushtarak, cilat forca politike e mbështesin, çfarë synimesh kishte dhe në cilat rrugë mendonte të shkonte për të bërë të mundur realizimin e një aspirate të vjetër, shtetin e pavarur të Kosovës. Dihej vetëm se ilegalja e vjetër, Lëvizja Popullore e Kosovës , ishte e vetmja që e kishte përkrahur publikisht dhe se e mbështeste financiarisht, por, edhe këto të dhëna, gjithnjë të mangëta, nuk përbënin helbin e asaj që kishte ndodhur në të vërtetë.

Në fakt, jo shumë kohë më parë, zoti Hill, njeriu i plotfuqishëm i diplomacisë amerikane për të zgjidhur çështjen e Kosovës, kishte pasur takime të veçanta me njerëz afër strukturave të UÇK-së dhe të LPK-së, si dhe një takim të veçantë me përfaqësuesin e saj në shtetin shqiptar, Xhavit Haliti.

Nga ana tjetër, përfaqësuesi amerikan në Kosovë, Robert Gelbardi, në 22 shkurt 1998, duke miratuar mbajtjen e zgjedhjeve parlamentare në Kosovë, të planifikuara një muaj më pas, me 22 mars 1998, kishte hedhur mendimin e paplotë , se Ushtria Çlirimtare e Kosovës,, sipas tij, “ rrezikohej të cilësohej si organizatë terroriste” dhe i kishte kërkuar zotit Rugova një distancim edhe më të ashpër ndaj saj.

Ishte , ndoshta, periudha më e jashtëzakonshme në jetën e shqiptarëve të Kosovës, të cilët tani, pas 10 viteve të rezistencës paqësore, ishin thirrur të vendosnin se në cilin pol do të shkonin; drejt polit të lëvizjes paqësore, që drejtohej nga zoti Rugova, apo drejt polit tjetër që po krijohej me shpejtësi, Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Mbi Kosovën ishte një kohë e turbullt, pasi kishin rënduar mbi të dy rreziqe të mëdha; e para, të krijohej vija e ndarjes, që mund të ishte tragjike, mes asaj pjese të popullsisë që mendonte dhe shpresonte ende në një zgjidhje paqësore; dhe, nga ana tjetër, të një lëvizje guerile, e cila do të tërhiqte rreth vetes shumë të rinj, ish të burgosur politikë, militantë dhe figura të njohura për rezistencën e tyre.

Vlerësimi diskualifikues i zotit Gelbard se ,UÇK-ja mund të cilësohej si organizatë terroriste, do të kapej me vrull nga lideri serb, Millosheviq, që e trajtoi këtë si një mbështetje ndaj aksioneve që kishte ndërmarrë ai deri asaj dite, por edhe të atyre që kishte ndër mend të bënte. Millosheviqi e trajtoi këtë si një hapje dere për politikën e tij, megjithëse deri asaj dite, të gjitha veprimet e SHBA dhe të diplomacisë së saj, edhe pse nuk do të kishin agresivitetin e mëvonshëm, kishin treguar se kësaj here ajo nuk do të lejonte bosnjëzimin e Kosovës.

Nga 22 shkurti 1998 dhe deri në takimin me zotin Holbrook, kishin rrjedhur shumë ujra. Kishte ndodhur masakra e Prekazit, ku brenda një dy ditëshi shfarosës ishin vrarë më shumë se 80 shqiptarë etnikë, mes të cilave edhe lideri i njohur i luftës, Adem Jashari.

Zoti Gelbard, duke ditur se makineria vrasëse serbe sapo ishte vënë në lëvizje, do të jetë diplomati i parë amerikan, që do dërgojë ngushëllimet e tij familjes Jashari. Me 10 mars 1998 ai do të vendosë mbi tavolinën e Millosheviqit fotot e të vrarëve në këtë masakër dhe do të thotë i nervozuar se “ këto i gjeni në internet dhe në mbarë botën”. Ishte kthesa e parë e madhe e qëndrimit amerikan ndaj lëvizjes së armatosur, por nuk ishte gjithçka.

Gjërat vazhdonin të qëndronin në tehun e thikës. Ishin para luftës tre opsione, tre mundësi:

Mundësia e parë, Shtetet e bashkuara, duke dashur të fuqizonin figurën e “kolosit të brishtë të Kosovës,”, si e quanin ata Ibrahim Rugovën, pra, duke e nxjerrë nga inaktiviteti dhe të bënin më të lëvizshme figurën e tij, të shpallnin se nuk e përkrahin UÇK-në dhe se ajo ishte një organizatë terroriste.

Shembuj të ngjashëm kishte pasur në botë, bile në vendet europiane, si IRA apo ETA, dhe, megjithëse UÇK po shfaqej ndryshe, si një lëvizje klandestine e armatosur, më e përmbajtur dhe jo me akte terroriste, rreziku qëndronte gjithnjë mbi kokë.

Në asnjë nga vendet e Bashkimit Europian nuk ishin dhënë sinjale , qoftë edhe të largëta, nëse do të kishte një qëndrim të tillë, kaq të rreptë ndaj një force që kishte vendosur të luftonte. Si dukej , ata pritnin, si edhe në raste të tjera, qëndrimin e Shteteve të Bashkuara dhe të diplomacisë së saj, e cila kishte vendosur në Prishtinë një Zyrë të Posaçme dhe ku , veç zotit Gelbard, herë pas here ndodhej edhe njeriu që mendohej të lëviste gjërat nga vendi, dhe që në fakt i lëvizi, Kris Hill.

Shpallja e UÇK-së , si organizatë terroriste, do të ishte fundi i saj. Pra, megjithëse mund të bëheshin përpjekje për mbijetesën e saj, në fakt ajo do të ishte një strukturë gjithnjë drejt rrezikut dhe drejt asgjësimit.

E gjithë veprimtaria e saj do të cilësohej terroriste dhe portat për të do të ishin të mbyllura, jo vetëm në perëndim, por edhe në shtetin shqiptar, vendi amë i shqiptarëve të Kosovës, i cili, sapo kishte dalë nga kriza e rëndë e vitit të prapshtë 1997 dhe, nuk kishte as fuqinë e as dëshirën për një përballje tjetër me perëndimin.

Mundësia e parë do të kishte qenë fatale për Kosovën dhe të ardhmen e saj

Mundësia e dytë: UÇK-ja të shpallej si një organizatë ekstremiste, pra të ishte ende nën vëzhgimin e perëndimit, duke i mohuar mbështetjen, pa e nxjerrë ende jashtë ligjit.

Një shpallje e tillë, në fillimin e vitit 1998, kur shteti serb po përgatitej për ofensivën më të fuqishme ndaj Kosovës, ofensivë ushtarake, politike e diplomatike për mbylljen përgjithnjë të aspiratës së saj për pavarësi, do të kishte qenë, po ashtu, në mos fatale, shumë e dhimbshme.

Mundësia e tretë, UÇK-ja të shpallej, qoftë haptas, qoftë brenda strukturave të botës perëndimore, si një njësi që përfaqësonte njërën nga rrugët për shpejtimin e zgjedhjes së problemit të Kosovës, për të kaluar më tej , në një përcaktim tjetër, si një forcë që duhej mbështetur.

Në kohën e duhur ajo u shpall, u trajtua dhe u mbështet sinjë force çlirimtare.

Të kthehemi tani tek takimi i zotit Holbrook me përfaqësuesit e lartë të Drejtorisë Politike të UÇK-së dhe pse kishte një rëndësi themeltare, për të kaluar po ashtu në një moment tjetër, po aq historik: do të ishte një pohim i çastit apo ishte një mbështetje e filluar më heret për të ardhur në këtë ditë.

Takimi, i cili zgjati më shumë nga sa ishte menduar,deri në orët e vona të natës, krijoi mundësinë për të shfaqur pikëpamjet e duhura për qëllimin e ngritjes së UÇK-së, për sqarimin e mendimit politik të saj, forcat që e mbështesnin dhe synimet për lidhjet perëndimore; IDETË E SAJ PËR TË ARDHMEN e KOSOVËS dhe kalimin e saj përfundimisht në kahun perëndimor të zhvillimeve të mëtejshme.

Për përfaqësuesit e UÇK-së ishte i qartë mendimi, i shprehur në takim, se thyerja e gjendjes së status quosë në Kosovë nuk mund të arrihej më me apele të vazhdueshme dhe të përsëritura të Perëndimit drejtuar Beogradit, si kishte qenë nisma e dy ministrave të jashtëm, francez e gjerman, Vedrine – Kinkel, në vjeshtën e vitit 1997.

Kishte ardhur koha që paraqitja e lëvizjes së armatosur të mundësonte që Kosova të hyjë dhe të bëhet pjesë e halleve të qeverive perëndimore, por, edhe më tej, të mund të depërtojë deri në Shtabin e NATO-s, si një rivitalizim i çështjes së Kosovës, dhe, nga ana tjetër, as vetë Perëndimi nuk mund të bëhej faktor aktiv dhe vendosës në çështjen e Kosovës pa UÇK-në.

Çështja e Kosovës nuk do të mund të zgjidhej pa inkuadrimin e Perëndimit, çka në rradhë të parë, nga njerëzit e UÇK-së, kuptohej se se nuk mund të zgjidhej pa inkuadrimin e Sheteve të Bashkuara, sidomos të diplomacisë së saj.

Pas porosive të zotit Holbrook, këshillave dhe direktivës së qartë se mund të gjenin mbështetje, vetëm nëse do të qëndronin fuqishëm në linjën e një lufte çlirimtare, aspak terroriste , do të vijë edhe thënia e tij, ndoshta më e rëndësishmja deri asaj dite se, “ më vjen mirë që u takova me njerëz që e dinë se çfarë duan, si duan të ecin dhe ku duan të arrijnë. NE DO JU PËRKRAHIM”.

Kjo është në fakt edhe dita e parë e pavarësisë së Kosovës.

Vijon….