Shkruan: Kimete Berisha

1. Duhet të jesh Çika e atij,

A po të kujtohet…!

2. Të jesh djali i asaj këngëtares!

3. Gruaja e atij dëshmorit të harruar, vrasësi i të cilit nuk kërkohet më!

4. Babai i një djali që politika ia shfrytëzojnë vdekjen për vota!….

E babai i të cilit nuk e kërkon të vërtetën për djalin e tij të vdekur në

burg dhe për gjurmët e tij të vjedhura nga shteti, por kërkon të bëhet deputet, në shpinë të vdekjes!

– Ah, sa e tmerrshme është kjo dashuria…!

5. Babai i një futbollisti të njohur, që nganjëherë jep gola për Evropën dhe fiton pare që nuk i ndan me popullin’!

– E në asnjë rast babai i një minatori!

6. Ajo që në emër të Drejtësisë, i ndihmoi kunatit të saj, i dënuar për krime, që të rivendoset në hotelin e burgut të Smrekovnicës!

– E një të burgosur shqiptar që iku nga burgu e u vra në Serbi, pasi që s’e kishte kunat, ministresha e quajti kriminel….!

7. Gruaja e askujt!

8. Ai burri i dashuruar në Albinin!

9. Burri që e ka rrahur gruan e tij dhe një lypësar!

10. Avokati i njohur që ecë rrugës me rrëmojse në gojë!

11. Milioneri i uritur!

12. Tregtari i flamurit!

13. Valltarja e Rugovës që nuk di ta lexoj letrën e vet!

14. Fabrika e Pambukut!

15. Gllavna Sestra!

16. Gruaja që vjedhte miell të gryt’!

– Asnjë poet!

– Askush i panënshtruar.

– Asnjë mendje e pabindur!

– Vetëm ndjekës dembelë që e njohin përmendësh veç një rrugë, atë të nënshtrimit!

17. Hamës…!

18. Dama me kamelie!

19. Gruaja që e fshehu pasurinë nga shteti!

20. Doktori që e kishte pasion të lozte me zemrat e shqiptarëve, dhe të bëhej i pasur nga kjo lojë… dhe, u tregua aq i mençur, sa i shpëtoi burgut!

21. Profesori nga Parisi i cili e ka idole Donika Gërvallën, për arsye sekrete, dhe Pecin, për dijet e tij të

thella për bujqësi!

– Askund militantët dhe paramilitarët që janë këputur duke sharë me nanë e duke akuzuar se kush shkruan kundër vjedhjeve të qeverisë Kurti, është

me Serbi!

(Po ti ku je, o xhan).

– Dhe ku është ai aktori i harruar që i shet librat si farat e kungullit në rrugë!

Sa e sa e shëmtuar është ajo dashuria e tij e sëmurë për Albin Kurtin, i cili anipse s’e bën hesap për njeri dhe e ka lënë të mjerë në rrugë, ky prap e do…thotë që e do,

ju ka tekë…

– Dashuri që kërkohet mëshirë!

– Asnjë varfanjak!

– Asnjë i papunë!

– Asnjë fshatar i harruar që netëve të

gjata të dimrit, pranë zjarrit të fikur, shkruan poezi mbi dashurinë për Zotin!

22. Këngëtarja pa dëgjues, e cila e ndërtoi karrierën e saj duke e portretizuar veten si grua serioze, që vishej me namus, e tash, që shoqet e saj kanë zbritur në tokën e Pambukut, ajo kish fluturuar, si qese e plastikës.

– Kryeministri, njëkohësisht dëshmitari i miellit të vjedhur, e përthekoi Listën e tij të trashë me rripin e shtrenjtë të Valentinos në belin e këngëtares dhe me një kazan botoks e rinoi Lëvizjen e tij të lodhur shpejt nga pushteti…

– Lista e tij është një cucëll e madhe me të cilën do ta mashtrojë veten në ditët pa diell!

Dhe me lullaby primitive të shkruara nga ndjekës primitivë!

– Pra, e vetmja mburrje e kryeministrit ishte Valentino dhe botoksi!

– Lumiri tha se është i rrethuar me një ekip të shkëlqyeshëm.

Por, çfarë të bëjmë ne që ky vet nuk është i shkëlqyeshëm, e ia ka dhënë Zoti të rrethohet me ekip të shkëlqyeshëm!

– Prap kish përbiruar Xhavit Hajdari, që duket si një hije e mesjetës, që s’ka kush që e zë…

– Ka edhe njerëz të mirë, anipse janë raste të izoluara, por tani s’kam kohë për t’i kërkuar!

P.S. f you miss the train I’m on,

You will know that I am gone…

Shkruan: Milazim Krasniqi

Para pak ditësh kremtuam 28 nëntorin, ditën e pavarësisë së Shqipërisë, e cila është data më e rëndësishme në historinë e kombit tonë. Meqë ne ende nuk e kemi një histori të shkruar dhe të verifikuar të kombit tonë, ne nuk e kemi vlerësimin e plotë të rëndësisë së kësaj date për fatet e kombit tonë, të cilat do të mund të ishin edhe më fatale nga sa qenë, po të mos ishte proklamuar atë ditë Shqipëria e mosvarme, si atdhe i të gjithë shqiptarëve, të të gjitha territoreve, të të gjitha grupeve sociale dhe të gjitha bindjeve politike e fetare. Pa atë pavarësi të proklamuar, me shumë gjasë etnia shqiptare më parë do të fshihej nga faqja e dheut, se sa që do të konsolidohej në një komb evropian, aq më pak në një komb unik, i cili e realizoi brenda vetes edhe sintezën e identiteteve fetare. Shqipëria e pavarur dhe e pandarë edhe sot mbetet kusht për ekzistencën e kombit shqiptar.

Projektet politike dhe planet ushtarake të shteteve ballkanike, sigurisht të miratuara edhe nga disa nga fuqitë evropiane ishin kundër ekzistencës së çfarëdo Shqipërie të pavarur. Në fakt ishin për shkatërrimin biologjik të shqiptarëve dhe asimilimin e atyre që do të mbijetonin. Ato projekte u vunë në zbatim sidomos gjatë lufërave ballkanike. Sipas demografit e historianit amerikan, Xhastin Mc Carthy, 27% e shqiptarëve janë vrarë, ndërsa 35% janë dëbuar nga vatrat e veta, që i bie se në total janë çrrënjosë 62% e shqiptarëve. “Të dhënat e Luftërave Ballkanike tregojnë se në Ballkanin Qendror dhe Perëndimor, 27% e myslimanëve kanë vdekur dhe 35% e tyre kanë marrë arratinë. Shqiptarët pësuan një vdekshmëri që ishte, të paktën, po aq e madhe.”(f. 16)
Produkti që u përftua pas gjenocidit serb e grek kundër shqiptarëve në luftërat ballkanike ishte një Shqipëri e dërrmuar, një komb i traumatizuar, i copëtuar, i defetarizuar, më saktë i deislamizuar, i cili nuk pati fuqi t’i kundërvihej ideologjisë komuniste, ku ajo u shfaq, sepse e kishte humbur ekuilibrin dhe imunitetin.

Megjithatë, pavarësia e Shqipërisë e pamundësoi zhdukjen e të gjithë shqiptarëve. Për ata shqiptarë që mbeten jashtë shtetit shqiptar, mbeti gjithnjë kërcënuese përsëritja e gjenocidit, gjë që u riciklua disa herë nga serbët e grekët. Por as gjithë ato mizori nuk u mjaftuan armiqve tanë. Prandaj ata rihartuan projekte për zhdukjen e shtetit shqiptar. Sponsorizuan rebelimin e haxhi Qamilit, Protokollin e Korfuzit, Marrëveshjen Pashiq-Toptani, Republikën e Mirditës. Traktati i fshehtë i Londrës i viti 1915 është dëshmi e hidhur e tërë asaj armiqësie kundër Shqipërisë. Poashtu në projektin e Ivo Andriqit të vitit 1939 insistohej në copëtimin dhe zhdukjen e Shqipërisë, me arsyetimin se çfarëdo Shqipërie që të ekzistonte, do të ishte referencë për iredentizmin shqiptar të territoreve të okupuara. Pra, copëtimi ose dezintegrimi i Shqipërisë, me formimin e ndonjë kreature të re mercenare, ka mbetur deri në ditët tona orientim strategjik i armiqve të shqiptarëve.

Në fakt, u duk sikur pas çlirimit të Kosovës në vitin 1999, armiqtë ishin të dekurajuar nga synimet e tyre, por ajo nuk zgjati shumë. Rikthimi te projektet për dezintegrimin e Shqipërisë dhe për futjen e thikave të përçarjes ndër shqiptarë tashmë janë rikthyer me shumë virulencë. Dy prej tyre veçohen për arsye se formalisht duken me autorësi nga vetë shqiptarët. E para është iniciativa morbide për braktisjen e fesë islame, e emërtuar si “Lëvizja e Deçanit”, e cila ka elemente të Rekonkuistës spanjolle, e cila u imponoi hebrenjve dhe muslimanëve në Spanjë e Portugali konvertimin, ose dëbimin dhe vdekjen. Pra, në Kosovë po synohet të bëhet konvertimi i muslimanëve në të krishterë, tash për tash vetëm me dhunë propagandistike. Ndërsa në Shqipëri u lancua një iniciatvë poashtu morbide, për formimin e një kreature fetare-shtetërore të bektashinjve. Po të mos lancohej nga kryeministri i Shqipërisë, iniciativa do të mund të trajtohej si një ide e ndonjë të lajthituri, ose të droguari, i cili në zellin e ndonjë transi kuazifetar, ka përfytyruar pronësinë mbi një shtet imagjinar. Por, e lancuar nga kryeministri i Shqipërisë, iniciativa ka elemente të një kalkulimi gjeopolitik, të maskuar me një mantel religjioz. Kryeministri mund të jetë futur në një lojë gjeopolitike, të udhëhequr nga qarqe okulte, por mbetet e pakuptueshme pse është futur në atë lojë kreu i bektashijve shqiptarë. Kjo lojë e tij paraqet problem shumë më serioz. Kreu bektashi në një rast ka deklaruar se e don një shtet bektashi “njëlloj Vatikani.” Analogjia me Vatikanin e zbulon se është fjala për futjen e tij në një konsipraciom të përmasave të mëdha, ku Shqipëria rrezikon të përdoret si dashi që përdorej për të thyer portat e kështjellave në Mesjetë. Një udhëheqës fetar i devotshëm nuk mund të futet në aso aventure. Ta fusësh Shqipërinë në skemën e luftërave sektare të botës së sotme muslimane, madje duke i dhënë një rol “qendror”, minimalisht do të thotë ta ekspozosh në të ardhmen si një shënjestër të ekstremizmit të dhunshëm dhe të terrorizmit. Pse? Sepse ato shtete muslimane e ata agjentë joshtetërorë që do të ndiheshin të atakuara nga ajo kreaturë fetare konkuruese ndaj pozitave të tyre, do ta shndërronin Shqipërinë në cak legjitim të sulmeve të tyre terroriste, natyrisht edhe të sulmeve diplomatike, ekonomike e propagandistike. Siç shihet e dihet, në decenien e fundit bota ka parë tmerrin e konflikteve sektare në Siri, në Irak, në Libi, në Jemen, në Sudan, sikundër që ka parë tmerrin e kasaphanes sektare ndërmjet Irakut e Iranit në vitet tetëdhjetë. Prandaj kushdo që tenton të bartë në Shqipëri atë mal urrejtjesh, paragjykimesh e armiqësish nga Lindja e Mesme, bën edhe akt të rëndë tradhtie shtetërore e kombëtare.

Futja në atë sherrnajë të lemerishme të Lindjes së Mesme do të shërbente edhe për ta rihapë kutinë e Pandores të urrejtjes, paragjykimeve dhe armiqësive të kombeve ballkanike e europiane kundër Shqipërisë e shqiptarëve. Ashtu Shqipëria do të ishte në një senduiq të armiqësive të shteteve muslimane në njërën anë dhe të shteteve europiane, nën akuzën se bëhet shkaktare e jostabilitetit dhe dhunës, në anën tjetër. Si mund të mbijetojë një shtet i vogël dhe i varfër si Shqipëria në një asi rrethimi armiqësor? Thjesht, nuk ka gjasa të mbijetojë, prandaj në atë rast rrezikon të kthehet sërish në objekt të copëtimit e të dezintegrimit, si në rastin e Protokollit të fshehtë të Londrës.
Ngado që ta vështrosh, mbetet e qartë si është e mundshme që një shtet shtet sekular, anëtar i NATO-s, në proces integrimi në Bashkimin Europian, të marrë përsipër formimin e një shteti fetar në territorin e vet dhe atë në kundërshtim me Kushtetutën e shtetit dhe që për atë shkak të futet një një sherrnajë globale e në një rrezik potencial për t’u rikthyer në objekt planesh ogurzeza të armiqve që gjithnjë kërkojnë pretekste për sulme, ngase kurrë nuk kanë reshtur së bëri plane për zhdukjen e tij.
Po të shikohet vetëm në planin thjesht fetar, nuk mund të ketë asnjë shenjë barazie ndërmjet katolicizmit e bektashizmit, rrjedhimisht në asnjë rast Vatikani nuk mund të shërbejë si një model për organizimin e jetës fetare të bektashijve shqiptarë. Prandaj këshilla ime është: mbylleni këtë qasje donkishoteske dhe idiotike!

Poashtu është e ditur se bektashizmi nuk është fe më vete po është një sekt i fesë islame, ndonëse një sekt i devijuar në disa segmente në raport me Shpalljen e fundit Hyjnore. Por fe, sidomos fe e shpallur, nuk mund të jetë asnjëherë. Prandaj do të duhej të braktiseshin edhe ato lojëra të vjetra e të reja me statusin e bektashizmit si gjoja fe më vete e komunitet fetar më vete. Nëse shkon më tutje kjo tendencë e separimit, ajo mund ta dëmtojë sintezën e arritur të harmonisë fetare brenda kombit shqiptar. Në atë rast mund t’i ekspozojë bektashijtë si plangprishës e kjo etiketë, për një komunitet aq të vogël prej 115.000 frymësh që nuk kalojnë as 5% të shtetasve të Shqipërisë, mund të ketë pasoja shumëplanëshe. Meqë kontributet e shqiptarëve bektashi, që nga formimi i kombit e këndej, do të mbeten përherë në pronësi të kombit shqiptar, një krature bektashiane purofetare do të ishte pa kujtesë, pa histori, pa ardhmëri.

Një kreature të tillë absurde do të mund t’i matej e mbahej mend vetëm dëmi që do t’i shkaktonte kombi tonë. Njëri nga dëmet e mundshme do të ishte oksigjenimi i projektit okult për formimin e të ashquqajturit “komb kosovar” në Kosovë. Ka disa qarqe klerikalo-fashiste në Perëndim, të cilat sponsorizojnë idenë e formimit të “kombit kosovar”, me synimin që ta amputojnë këtë pjesë të kombit shqiptar nga korpusi shqiptar dhe që më lehtë ta krijojnë realitetin për kthimin e Kosovës nën kontrollin serb. Pra, nëse do të formohej një kreaturë shtetërore e bektashijve në truallin shqiptar, ajo do të mund të përdorej si stimulues për idenë e kombit kosovar, duke e relativizuar identitetin shqiptar. Ndërsa në atë rast shumë më lehtë do të arsyetohej projekti serb për formimin e një entiteti fetar e shtetëror serb, i cili do të lidhte Patriarkanën e Pejës dhe manastirin e Deçanit. Ka disa vite që në qarqe të caktuara fetare e shtetërore serbe propozohet kthimi i selisë së Patriarkanës Serbe nga Beogradi në Pejë. Sikundër dihet, manastirin e Deçanit e ruajnë në mënyrë speciale forcat e KFOR-it, i cili faktikisht është jashtë juridiksionit shtetëror të Kosovës, bashkë edhe me disa monumente të tjera ortodokse serbe, që kanë statusin e eksterritorialitetit.
Me gjasë, ideja për shtetin bektashi e ka brenda vetes strategjinë që në stilin e karambollit, të ndihmojë për formimin e të ashtuquajturit “Atosit serb” në Kosovë e ndoshta edhe të një autonomie të Himarës. Pra, ngado që ta shikosh, ideja për formimin e një shteti fetar bektashi në Tiranë, është e rrezikshme, jo vetëm për stabilitetin e reputacionin e mirë të shtetit shqiptar, po edhe për ekzistencën e kombit shqiptar.

Në Prishtinë, 2 dhjetor 2024

Pikësëpari më lejoni të përshëndes idenë e Drejtorisë së Seminarit të UT-së për ta bërë temë qendrore të këtij tubimi shkencor temën: “Kontributi i Rexhep Qosjes në letërsinë dhe kulturën shqiptare”.

Arsyet për këtë janë të shumta dhe nuk ka nevojë të shtjellohen posaçërisht.

Profesor Rexhep Qosja është pa dyshim një nga figurat më të mëdha të kulturës shqiptare. Ai është figurë poliedrike në kuptimin e plotë të fjalës. Vepra e tij letrare dhe shkencore, por edhe intelektuale e njerëzore, është e madhe dhe e një rëndësie të veçantë për kulturën tonë kombëtare dhe për Kombin shqiptar në përgjithësi, kudo që jeton.

Njeri me dhunti të madhe krijuese dhe me kulturë erudite, që e shquan edhe përkushtimi i madh ndaj punës, akademik Rexhep Qosja ka botuar, duke filluar nga viti 1967, kur e botoi librin e vet të parë e deri më sot, rreth dyzet vepra letrare, shkencore, publicistike e të tjera, që përbëjnë një opus gjigant, aq sa duket gati e pabesueshme që kjo vepër të jetë krijuar brenda një jete njerëzore.

Ka shkruar kritika, recensione, sprova, trajtesa, studime dhe monografi historiko-letrare; tregime, romane dhe vepra dramatike; artikuj publicistikë e polemikë, por edhe libra me karakter shoqëror e politik; ka shkruar e botuar, veçanërisht në vitet e fundit, edhe ditarë e kujtime, çfarë është libri në nëntë vëllime Dëshmitar në kohë historike dhe kushedi çka tjetër, që nuk ka dalë ende në publik dhe që mund të gjendet nesër në sirtarët e tij në Institutin Albanologjik apo në shtëpinë e tij në Prishtinë.

Profesor Rexhep Qosja vazhdon të shkruajë e të botojë ende (libri i tij më i ri sapo ka dalë nga shtypi), duke iu përmbajtur, si rrallëkush tjetër ndër ne, parimit të njohur të Faradejit: «To work, to finish, to publish» (Të punosh, të përfundosh, të botosh).

Rexhep Qosja është në radhë të parë kritik letrar dhe historian i letërsisë (ky është profili i tij kryesor), i cili me shkrimet e tij të shumta teorike, kritike, eseistike dhe historiko-letrare, por edhe me punën e tij shumëvjeçare në organizimin e jetës shkencore dhe të studimeve letrare në Kosovë, mund të quhet lirisht themelues i një shkolle të studimit të letërsisë ndër ne, të shkollës që mbështetet në koncepte teorike e metodologji moderne, por pa hequr dorë prej traditës pararendëse. Puna e tij në studimin e letërsisë shqipe është e gjerë dhe e shumanshme, por kontributi i tij më i madh në këtë fushë është studimi me themel i letërsisë së Rilindjes Kombëtare, përkatësisht Romantizmit Shqiptar, që është fushë e specializimit të tij.

Veprat e tij kapitale Historia e letërsisë shqipe-Romantizmi I, II, III (1984-1986), sikurse  edhe monografia për Poetin Kombëtar, Naim Frashërin, Porosia e madhe (1986), paraqesin sinteza të mëdha shkencore dhe si të tilla janë të pakalueshme për këdo që do të merret me studimin e letërsisë shqipe të kësaj periudhe. Nuk mund të shkruash për asnjë autor të rëndësishëm të letërsisë shqipe, nga De Rada e këndej, pa e konsultuar më parë veprën e Rexhep Qosjes. Nuk mund të shkruash për asnjë problem të rëndësishëm të letërsisë shqipe, përfshirë këtu edhe problemin kompleks të periodizimit të saj, pa iu referuar studimeve të thelluara të këtij autori.

E shoh të udhës të ndalem pak te një çështje, për të cilën spekulohet mjaft: çështja e metodës që përdor ky autor në studimet e tij për letërsinë. Deri vonë është thënë se metoda që aplikon Rexhep Qosja si kritik letrar është e ashtuquajtura “metodë integrale”. Dhe ky pohim, ç’është e vërteta, nuk mund të quhet i pabazuar. Krijues që është formuar në frymën e traditës së madhe humaniste të letërsisë evropiane; që ka lexuar veprat e Ipolit Tenit, të Sent-Bëvit, të De Sanktisit, të Bjelinskit, të Gustav Lansonit, të Plehanovit dhe të shumë kritikëve e historianëve të tjerë letrarë të shekujve të shkuar, ashtu siç ka lexuar edhe veprat e Hegelit, të Kantit, të Volterit, Paskalit, Montenjit, Vikos, Kroçes, Hartmanit, Ingardenit etj., Rexhep Qosja ka mësuar nga vepra e tyre dhe ka asimiluar atë që mund të quhet me vlerë dhe e gjallë në krijimtarinë e këtyre kolosëve të mendimit kritik, estetik e filozofik. Por, ai nuk ka mbetur aty. Përkundrazi. Ka ecur tutje, drejt së resë. Për të nuk janë të huaja as metodat dhe konceptet e estetëve, kritikëve dhe teoricienëve bashkëkohorë francezë, anglezë, amerikanë, gjermanë, italianë, rusë, spanjollë e të tjerë, çfarë janë, fjala vjen: Rolan Barti, Henri Xhejmsi, Elioti, Riçardsi, Rene Uelleku, Nortrop Fraji, Jakobsoni, Bahtini, Llukaçi, Sartri, Adorno, Lotmani, Umberto Eko e shumë të tjerë, prej të cilëve ky autor ka asimiluar atë që e ka konsideruar të nevojshme për mënyrën e leximit dhe të interpretimit të veprës letrare si strukturë gjuhësore artistike. Është i paqëndrueshëm dhe arbitrar, prandaj, mendimi i një poeti nga Tirana se Rexhep Qosja “ka bërë studime sociologjike letrare”, sikurse edhe mëtimi i një kritiku nga Prishtina se Qosja “u rri larg metodave moderne të studimit të letërsisë”.

Le të shohim për një çast se ç’thotë vetë autori lidhur me këtë çështje. Në parathënien e veprës Historia e letërsisë shqipe-Romantizmi, duke ua paraqitur lexuesve metodën e tij të punës, Profesor Qosja shkruan: “Në këtë vepër të bazuar në parimet e poetikës strukturale historike letërsia e romantizmit shqiptar studiohet në rrafshin sikronik dhe diakronik, kurse hetimi i ligjësorive të zhvillimit të brendshëm të strukturës letrare përcillet me hetimin e marrëdhënieve të saj jashtëtekstore”, për të shtuar se “vetëm studimi i gërshetuar i rrafsheve tregon përpikmërisht stilin e epokës”.

Qëndrimi i këtij studiuesi ndaj metodës së historisë së letërsisë dhe shkencave historike në përgjithësi kristalizohet qysh në veprën Prej tipologjisë deri te periodizimi (1979), ku autori citon një mendim brilant të Kurciusit, në të cilin thuhet se “Shkencat historike do të përparojnë kudo ku harmonizohen dhe gërshetohen specializmi dhe shikimi i tërësisë. Ato kërkohen reciprokisht, duke qëndruar në marrëdhënie komplementare. Specializimi pa universalizëm është i verbët. Universalizmi pa specializëm është flluskë sapuni”.

Në qoftë se detyrë e kritikës si aktivitet intelektual është të tregojë “se si, në ç’mënyrë, ekziston estetikisht vepra dhe çka ekziston në atë vepër”, postulat teorik dhe metodologjik i Qosjes si historian i letërsisë del të jetë kombinimi i pjesës me tërësinë, i sinkronisë me diakroninë, i strukturës së brendshme letrare me rrethanat jashtëtekstore, pra i tekstit me kontekstin, por edhe kombinimi i dijes së gjerë universale me shkathtësitë e specializimit të ngushtë profesional.

Këtij parimi ai i është përmbajtur kur ka analizuar veprat e De Radës, të Naimit, të Serembes, të Çajupit, të Asdrenit, të Ndre Mjedës, të Fan Nolit, të Gjergj Fishtës etj., që i takojnë periudhës së Romantizmit ose asaj që Profesori e quan: Romantizmi-Realizmi-Simbolizmi, por edhe kur merr në shqyrtim krijimtarinë e shkrimtarëve bashkëkohorë, poetë e prozatorë, nga Esad Mekuli, Enver Gjerqeku e Ramiz Kelmendi e deri te Din Mehmeti, Rrahman Dedaj e Anton Pashku, pa harruar as krijimtarinë letrare të Adem Demaçit, njeriut që dhuntinë e tij krijuese ia fali kauzës kombëtare, por la gjurmë edhe në letërsi.

Mjafton të lexohet me kujdes studimi Poetika e risemantizimit, për të parë se ky studiues shfrytëzon rezultatet e semiologjisë dhe të teorisë së receptimit, për të ardhur në përfundim se pohimet e tipit “u rri larg metodave moderne” (hiq mbase fazën e tij fillestare si kritik), s’janë tjetër veçse paragjykime.

Natyrisht se Rexhep Qosja si studiues dhe kritik letrar është ngritur kundër keqpërdorimit të metodave moderne të studimit të letërsisë në mjedisin tonë, ashtu siç është ngritur edhe kundër spekulimeve që janë bërë dje e që vazhdojnë të bëhen me gjuhën dhe terminologjinë e saj dhe këto keqpërdorime i ka dëshmuar më se një herë me analiza konkrete të teksteve të disa kritikëve kinse modernë, të cilët në mjedisin tonë provincial shfaqen me aureolën e dijes dhe të qytetërimit modern evropian.

Rexhep Qosja e konsideron mision të kritikës letrare dhe të mendimit intelektual në përgjithësi mbrojtjen e vlerave dhe çmistifikimin e pseudovlerave, të cilat kritika mediokre e klanore i shpall, jo rrallë, vlera kulmore. Ithtar i flaktë i frymës kritike dhe kundërshtar i rreptë i dogmës në shkencë dhe në art, por edhe në marrëdhëniet shoqërore, ai ka shqiptuar shumë fjalë kritike në adresë të ideve prapavajtëse dhe dukurive frenuese e çintegruese, aq të pranishme në jetën tonë politike e kulturore.

Shembull eklatant i kësaj dukurie është qëndrimi gjithnjë e më negativ i qarqeve të caktuara ndaj gjuhës standarde shqipe dhe kërkesa absurde për rishikimin e normës gjuhësore të kodifikuar në Kongresin e Drejtshkrimit të vitit 1972, si dhe ideja qesharake e “krijimit të identitetit të ri kombëtar”, identitetit kosovar, që janë shprehje tipike të filozofisë provinciale dhe ideologjisë çintegruese, të cilat, si të tilla, e dëmtojnë rëndë jo vetëm imazhin e shqiptarëve si komb, por edhe kohezionin e tyre shpirtëror.

I edukuar në frymën e ideve të Rilindjes dhe korifenjve të saj, Rexhep Qosja si shkrimtar, publicist dhe intelektual është ithtar i idesë së bashkimit kombëtar, madje ideolog i saj, si kusht për integrimin e shqiptarëve si komb në gjirin e familjes së madhe evropiane, pjesë e së cilës janë.

Kritik si gjithmonë ai i kundërvihet mendësisë së robit, vardisjes dhe mimikrisë, duke kërkuar që parullat t’i zëvendësojmë me përpjekje të sinqerta e këmbëngulëse për shtetin e së drejtës dhe demokracinë e vërtetë.

Vijmë kështu te një aspekt i rëndësishëm i opusit krijues të Rexhep Qosjes: publicistika, pa të cilën portreti i tij krijues nuk do të ishte i plotë, ashtu siç nuk mund të jetë i plotë kurrsesi ky portret pa krijimtarinë e tij letrare në prozë e dramë, që paraqet një dimension shumë të rëndësishëm të veprës së tij, por edhe pa shkrimet për probleme të kulturës dhe tekstet e tij polemike, të cilat, për arsye kohe, nuk do t’i shqyrtojmë me këtë rast.

Duhet theksuar, ndërkaq, se vepra e akademik Rexhep Qosjes, pavarësisht nga forma në të cilën është shkruar: kritikë, eseistikë, histori letërsie, ditar, biografi, prozë, dramë a publicistikë, ka karakter kompakt dhe përfshin një korpus temash, idesh e mesazhesh, që, në instancën e fundit, sillen rreth vlerave më sublime të jetës njerëzore: lirisë, të drejtës dhe të vërtetës.

Të njësishme e bën këtë vepër edhe gjuha dhe stili i saj, që e shquajnë qartësia e shprehjes dhe e mendimit, thellësia e gjykimit, sistemi i fortë i argumentimit, por edhe shprehja e bukur e elokuente. Rexhep Qosja është nga ata shkrimtarë, që, siç thoshte Hemingueji, i karakterizon prirja për të gjetur kurdoherë fjalën e vërtetë e jo motrën a kushërirën e saj.

Njeriu mund të pajtohet ose të mos pajtohet gjithmonë me mendimin e tij; mund të mos jemi, pra, gjithmonë në një mendje me qëndrimin e tij për ndonjë çështje të veçantë apo me vlerësimin për ndonjë vepër a autor, por nëse jemi të drejtë e parimorë, nuk mund të mos ushqejmë respekt e mirënjohje për punën e tij të madhe dhe për fjalën e tij të fuqishme, të pazëvendësueshme.

Dhe, në fund, para se ta mbyllim këtë fjalë, le të shtrojmë një pyetje: Ç’do të ishte kultura shqiptare pa Rexhep Qosjen?

Duke iu përgjigjur shkurt kësaj pyetjeje, do të thoshim: e varfër, minore dhe jokritike.

Pa veprën e tij kultura shqiptare do të ishte më e varfër për një dimension të rëndësishëm estetik, teorik, etik, letrar dhe artistik.

Ai është përfaqësues i gjedhes kritike të mendimit mbi artin, shkencën dhe jetën kulturore, politike e shoqërore.

Kritik letrar e historian i letërsisë; prozator e dramaturg; eseist e publicist; intelektual jokonformist dhe polemist pasionant, Rexhep Qosja është një personalitet me ndikim të madh në jetën letrare e kulturore shqiptare.

Në shkrimet e tij artikulohet qartë vetëdija mbi ekzistencën e një letërsie dhe të një kulture kombëtare shqiptare, që ka një traditë të përbashkët dhe që krijohet në një gjuhë të përbashkët letrare standarde, kurse me emrin e tij lidhet konsolidimi i kritikës letrare në letërsinë shqipe në Kosovë dhe modernizimi i shkencës letrare shqiptare në përgjithësi.

Për të gjitha këto, Rexhep Qosja mund të quhet institucion i kulturës shqiptare dhe si i tillë ai ka hyrë tashmë qysh për së gjalli në lagjen e të pavdekshëmve.

Ju falemnderit!

(Fjalë e mbajtur në Seminarin kushtuar Akademik Rexhep Qosjes në Universitetin e Tetovës, në Tetovë, më 25. 9. 2024)

Nga Bedri Islami

Esse të shkurtra

1.

Këto ditë ishte përvjetori i vdekjes së Fan Nolit. Më i ndrituri i të ndriturve dhe më i dituri i të diturve.

Pak kush u kujtua për Nolin? Shteti, jo që jo, megjithëse jemi Republikë dhe ai ishte ithtar i madh i Republikës!

Noli është Marathanomak i përjetshëm, më i shquari i lajmësve të lirisë!

Noli nuk ishte ushtar, ai ishte luftëtar dhe ka dallim të madh mes nocionit të parë dhe të dytë!

Ishte aq i madh,  sa ne turpërohemi në heshtjen ndaj tij.

Ai ishte njeriu i të vërtetës, ne na pëlqen mashtrimi dhe e pavërteta!

Lufta e guximi i tij kanë bërë punë të mëdha!

E pse, atëherë, nuk kemi më nevojë për dishepujt të tillë?

Mos e flakni kurrë heroin nga shpirti juaj!

Ne kemi flakur atë dhe vrapojmë të hipim në piedestalin e tij!

Të mjerët ne!

2.

Ata që e kanë njohur poezinë lirike të Ndre Mjedës e kanë të vështirë të përfytyrojnë mendimtarin e madh ulur në një bahçe të fshatit të vogël Kukël, pranë Shkodrës, ku shkoi më shumë se gjysmën e jetës së tij.

Shtatvogël, flokërënë, me duart që i lëviznin vazhdimisht, ndjente të njëjtin ngazëllim si pas parmendës, ashtu edhe kur përkthente Gëten!

Bilbili i Mjedës , në poezinë lirike shqipe, është njëjtë si pëllumbi i tretë i Noas që sinjalizoi rikthimin e jetës!

3.

Me përmendë emrin e Whitmanit është njëjtë si të thërrasësh një simbol të gjenisë së pakufishme, të thirrjes titanike, gati in koherente, që vet përfaqëson klithmat e shpirtit, dhe, për fat, i agimit të Amerikës.

Në Shqipëri vetëm një poet ka shtatin e tij vigan ,megjithëse në pamje i brishtë, i kujdesshëm, sqimatar, sa që të duket se ke të bësh me një dendy të viteve 30 të shekullit të shkuar.

Migjeni!

4.

Despotizmi dhe tirania i katandis kombet në humbjen e shpirtit.

Nuk ka gjë më të shurdhër, më të heshtur, më të pashpresë dhe më të egër se sa humbja e shpirtit.

Çudia më e madhe është se kur vdesin tiranët, popujt qajnë!

5.

Velaskez dhe Françesko Goja janë dy piktorët më të mëdhenj të Spanjës në të gjitha kohërat!

Të parin e duan më shumë në Spanjë, të dytin e respektojnë më shumë jashtë Spanjës!

I pari ka përgatitur të dytin

Më janë dukur si Gjon Pagëzori dhe Jezus Krishti.

Historia e Spanjës së bukur, joshëse, triumfuese, pak don kishoteske, nuk shpjegohet ndryshe pa Velaskez.

Historia e Spanjës kryengritëse, rebele, dashuruese nuk shpjegohet dot pa Francesko Goja!

Por e kishte të vështirë të ishte profet në vendlindjen e tij! Profetizoi përmes pikturës.

Këtij të fundit, në Shqipëri, i ngjan vetëm Abdurrahim Buza!

6.

Adem Demaçi tashmë nuk është më.  Ai ishte një ndërgjegje e pastër dhe në shpirtin e tij sundonte absolutja!

Çuditërisht burgu i gjatë, 28 vite, e bëri më tolerant. Ishte njeri pa vese dhe nuk mund të zemëroheshe kurrë me të.

Ai e adhuronte nga larg furtunën.

E ndolli atë dhe , kur ajo erdhi, e bëri edhe më të pranueshme.

Në vetvete ishte një çlirues, zemërbutë, që nuk e kishte për turp të pranonte se, “ Vetëm të vdekurit dhe të marrët nuk ndryshojnë”.

Të vdekurit nuk e gjykojnë dot…

7.

Dy poetë më çlodhin edhe pas një udhëtimi të gjatë apo një ditë të rrëmbyer nga mjegullat. Esenini dhe Jorgo Bllaci.

Janë dy poetë që i duan të gjithë për nga sinqeriteti, tingëllimi i pazakontë, rrjedha e bukurisë hënore.

Kanë vuajtur si pak të tjerë dhe kanë qenë të lumtur si pak kush!

Është njerëzorja kundër barbarisë!

8.

Atdheu është AKT BESIMI. Ai ndriçon shpirtrat e mëdha dhe verbon shpirtrat e egër!

Shqiptari, në përgjithësi, nuk u beson rrethanave, thuajse gjatë gjithë jetës së tij ai ka qenë më me dëshirë një individ , jo një nënshtetas.

Të jesh shqiptar do të thotë ta ndjesh këtë gjë.

9.

Është e habitshme, dy libra më shkaktojnë dhimbje trupore. “Idioti” i Dostojevskit dhe “ Nëpunësi i pallatit të Ëndrrave” i Kadaresë.

Nuk e di pse më ndodh kështu: veçse , sa herë që dora ime zgjatet drejt këtyre librave kam një ngurrim dhe stepje.

Më duket se kam Asgjënë dhe Gjithësinë para vetes, ndërsa qëndroj i mbyllur në një llambë, që nuk është magjike, por ka një dritë të zbehtë.

10.

Disa vite më parë, në Detin e Veriut, hodha në valët e tij një gonxhe trëndafili të bardhë!

Kur erdha në Shkodër, motra ime , në oborrin e shtëpisë së vjetër, kishte mbjellë , mes luleve të tjera, një trëndafil!

Kishte çelur vetëm një gonxhe!

E bardhë!

Malli i motrës!

11.

Poeti i madh francez, Viktor Hygo ka një varg të jashtëzakonshëm për nga bukuria dhe figura e mahnitshme.

Ai shkruan ” Kuçedra univers që përdredh trupin e mbushur me yje”.

I ka thënë të gjitha në një varg dhe përfytyrimi ynë mbetet i pafuqishëm për të shkuar deri në fund. Ai mbetet diku.

Në përngjasim të tij, çka ndodh me mendjet gjeniale, Shekspiri shkruan se, ” Zgjedhën e yjeve të kobshëm le ta hedhë poshtë trupi ynë i lodhur nga bota”.

Dy gjuhë të mëdha që jetojnë të ripërtërira te poetët e mëdhenj.

12.

Vegim

Më është shfaqur rrugica e ngushtë drejt shtëpisë sime dhe marsi me lotët e fundit të dimrit. U zgjuan befas nga ardhja jote.

“Çfarë bën aq larg, të thashë, nën atë shi trëndafilash të bardhë?”

Kisha droje të zgjas dorën.

Mos ikën!

Vegimet vijnë befas, e , po kaq befas ikin.

13.

Të gjithë e pranojnë se, pasi lexoi poezitë e Sergej Eseninit, shkrimtari i shquar, Maksim Gorki qau me dënesë. Lotët rridhnin në vargjet e këtij arrakati me zë kumbues, që kishte lindur për poezi dhe që ndjeu disfatën shpirtërore.

Shpesh herë kam menduar , ndoshta miturisht, a qau me dënesë Maksim Gorki kur mësoi vetëvrasjen e poetit, në dhomën e një hoteli modern, dhe, nëse ka ndodhur kjo, përse askush nuk e ka shkruar?

Esenini nuk u bë poet, ai kishte lindur poet dhe, si ndodh me të tillët, ata janë lehtësisht të vdekshëm dhe përjetësisht të pavdekshëm.

Esenini kishte thirrur dikur , ” Oh Zot, fanitu!”, por në çastin e fundit ai ishte i braktisur nga të gjithë. Çasti ishte i shkurtër, lavdia vazhdon!

Nuk e di nëse qau Maksim Gorki kur mësoi vdekjen e poetit!

E gjitha kjo më kujton ” Vdekjen e Nositit” të lirikut më të madh të gjuhës shqipe, dashuronjësit të krisur, Lazgush Poradeci.

14.

Këtu e shumë vite të shkuara, duhet të ketë qenë vera e vitit 2000, kur isha në Spanjë me Nënën time, më ndodhi një ngjarje e rëndësishme : pashë për herë të parë pikturat e çuditshme të El Greco-s.

Nuk shqitesha dot prej tyre, megjithëse më shkaktonin një ndjenjë ankthi.

Piktura e tij të bënte të ndjeje veten të pranishëm në atë që ishte për shfaqur aty, e , megjithëse të ndjellte dëshirën të ikje sa më larg, nuk mundeshe dot. Të dukej sikur këmbët të ishin mbërthyer para tablove të mëdha të tij, të cilat , në portretet e gjithçka tjetër, nuk kishin përmasat e zakonshme. fytyrat më dukeshin më të zgjatura, bebëza e syrit kishte një dimension tjetër, të dukej sikur ishte gjithçka në lëvizje, deri në atë përngjasim, sa të sillte zemërimin e papërmbajtur, shprehjen mahnitëse të vuajtjes njerëzore, atë çast të vrundullit dhe të pafuqisë.

Dy vite më parë shkova përsëri, renda drejt galerisë ku kisha parë fillimisht El Gregon, ndoshta me mungesë frymëmarrje shkova drejt vendit ku ishin pikturat e tij, por, befas, çudi e madhe, asgjë nuk regëtinte si më parë.

Lufta në Kosovë kishte kohë që kishte mbaruar!

Është e vështirë në vjeshtën e jetës të kuptosh agun e saj!

15.

Në njërin nga studimet e tij, Jorge Luis Borges shkruan se për të krishterin, jeta dhe vdekja e Krishtit janë ngjarja qendrore e historisë së botës; shekujt e mëparshëm e përgatitën, të mëvonshmit e pasqyrojnë.

Para se Adami të formohej nga pluhuri i dheut, para se të botë të ndaheshin ujërat, ATI e dinte se i BIRI duhej të vdiste mbi kryq dhe, si teatër të asaj vdekje të ardhshme, krijoi tokën dhe qiejt.

Në fakt, Krishti vdiq nga një vdekje e vullnetshme!

Ai vetë ka pohuar se ” Askush s’ma heq jetën, unë e jap jetën” (Gjoni, 10:18).

Ndoshta , hekuri u krijua për gozhdët, gjembat për kurorën, gjaku e uji për plagën, Jeruzalemi si një amfiteatër i madh dhe vetë kodra e Golgotës ishte krijuar si një skenë madhore, ku do të ishte prania e një vdekje të paralajmëruar.

Po, trëndafili i bardhë për kë është krijuar?

Burimi i artikullit/ Gazeta Dita

https://gazetadita.al/po-trendafili-i-bardhe-per-ke-eshte-krijuar/?fbclid=IwY2xjawFSJg9leHRuA2FlbQIxMQABHQql6ukMbLr1DUQSHx2LIdJF7Vx4qcGBUHQqNAnmJvNjQfyrLRm3OA0-Bw_aem_ETC0SV-8IG1G8d8IaNzKCA

Shkruan: Bardhyl Mahmuti

Në një kontekst shoqëror, ku sindromi i Fregolit ka prekur një numër të konsiderueshëm njerëzish, janë plotësisht të kuptueshme të gjitha llojet e reagimeve ndaj shkrimeve që nuk përputhen me bindjen e krijuar, se kundërshtari i tyre politik, Edi Rama, është transformuar në shtatore të Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, dhe që nga Hora e Arbëreshëvet përtej detit i persekuton… Rrjedhimisht, edhe reagimet ndaj shkrimit tim për këtë vepër artistike i kam parë në këtë kontekst.

Nga pakënaqësitë që ka shkaktuar shkrimi im i titulluar “Shtatorja e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut dhe sindromi i Fregolit”, kam përzgjedhur reagimin e Dritan Goxhajt, për arsye se shkrimi i tij nxjerr në pah disa simptoma të kësaj sëmundjeje mendore.

Që të kuptohet në tërësi prekja e tij nga sindromi i Fregolit, po sqaroj lexuesit që nuk janë në dijeni, se më 31 korrik të vitit 2023, ish-luftëtari i UÇK-së, Dritan Goxhaj, u arrestua padrejtësisht nga autoritetet e Shqipërisë, në bazë të një fletarresti të lëshuar nga Dhomat e Specializuara të Kosovës. Fatmirësisht, Gjykata e Apelit e Tiranës refuzoi ekstradimin e tij në Hagë dhe, pas shumë presioneve dhe vuajtjeve që përjetoi ai dhe familja e tij, më në fund u lirua.

Duke pasur parasysh këtë të dhënë, kur lexova reagimin e tij, m’u kujtua një miku im, që kishte reaguar ndaj atyre, që prapa çdo gjëje shihnin fytyrën, dorën apo hijen e Edi Ramës. Për arsye se nuk dëshiroj ta përfshij në këtë polemikë, po e parafrazoj reagimin e mikut tim B.H.: “Reagimet e atyre që në shtatoren e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut shohin fytyrën e Edi Ramës, më kujtuan kohën kur pushtuesit serbë na kishin ndaluar të presim dru në pyjet tona, për t’u ngrohur në dimrin e acartë. Nga frika se mund të zbuloheshim, kur futeshim “ilegalisht” në pyll çdo lis na dukej si fytyra e rojtarit të pyllit”.

Prandaj simptomat paranojake që dalin në pah në reagimin kundër shtatores së realizuar nga artisti Gëzim Muriqi, rrjedhimisht edhe replika e Dritan Goxhajt kundër shkrimit tim, janë të kuptueshme: gjithkund shohin fytyrën, zërin, dorën dhe hijen e “persekutorit të tyre”!

Një karakteristikë e të prekurve nga sëmundja mendore e sindromit të Fregolit, është vjellja kundër atyre që nuk e interpretojnë realitetin sipas psikozës së tyre. Ankthi që i kaplon nga paranoja e “persekutorit”, që i ndjek dhe që shfaqet gjithandej për t’i torturuar, u bllokon kapacitetin e trurit për të menduar në mënyrë konstruktive dhe u shkakton një jashtëqitje nga goja të asaj që kanë në bark! Me një fjalë, si pasojë e “kapsllëkut” në kokë, shpërthejnë në logorre (diarre e fjalëve)!

Në kuadër të kësaj logorreje, Dritan Goxhaj i referohet “psikologjisë së aviacionit” dhe, nëpërmjet saj, dëshiron të shpjegojë “llogjikën” që kam përdorur “si mekanizëm mbrojtës” për “të justifikuar aktin si për veten time, ku kam qenë pjesëmarrës në këtë ceremoni, i ftuar nga vetë autori i shtatores, por edhe për të gjithë pjesëmarrësit e tjerë”.

Për hir të korrektësisë ndaj lexuesve, po sqaroj se për pjesëmarrjen në manifestimin madhështor të inaugurimit të shtatores në fjalë nuk kam pasur ftesë personale as nga autori i shtatores, siç shpif Dritan Goxhaj, as nga shoqata “Hora e Skënderbeut”, që organizoi mbledhjen e mjeteve financiare për realizimin e kësaj shtatoreje, dhe as nga nikoqiri i këtij manifestimi, kryetari i bashkisë Hora e Arbëreshëvet. Së bashku me bashkëshorten time kemi shkuar privatisht si shqiptarë, pasi u informuam nga mediet për organizimin e këtij manifestimi të organizuar në mënyrë të përkryer.

Mirëpo, të gjithë “shokët” dhe bashkëveprimtarët me të cilët kemi vepruar në kuadër të “lëvizjes politike ‘ilegale’- LPK-së”, e dinë fare mirë se, edhe në rast se do të kisha qenë i ftuar nga artisti Gëzim Muriqi, të cilin nuk e kam njohur dhe nuk e kam takuar asnjëherë përpara se të realizonte skulpturën e mrekullueshme të shtatores së Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, nuk do të heshtja për ngjashmëritë eventuale të pamjes së shtatores së Heroit Kombëtar me të ndonjë personaliteti politik. Unë kam folur dhe ngritur zërin edhe në kohën kur në trojet shqiptare nën Jugosllavi, siç thuhet në Kosovë, “pasuli numërohej kokërr për kokërr”, e jo sot, ku e drejta për të shprehur mendimin i ka mundësuar lloj-lloj mushke të livadhisë si t’ia dojë qejfi.

Në vend që të lëshohet për së rrafshi dhe të shohë iluzionin e provokuar nga paranoja e të persekutuarit, Dritan Goxhaj ngjitet në qiell dhe harron se psikologjia e aviacionit, si drejtim i psikologjisë së aplikueshme, ka për qëllim të sensibilizojë pilotët për rreziqet që ndërlidhen me iluzionet që shfaqen si rezultat i ndërveprimit kompleks të fizikës, perceptimit njerëzor dhe teknologjisë, kur ata lundrojnë në qiell. Fatkeqësisht, edhe kur “zbret në tokë”, paranoja e pengon Dritan Goxhajn të lirohet nga “fjalët në hava”.

Ai harron kontekstin kohor dhe hapësinor ku ndodhet dhe nxjerr nga arsenali paranojak kërcënimin si “mekanizëm mbrojtës, duke vringëlluar Kodin Penal: “Në Republikën e Shqipërisë ka një nen në Kodin Penal që mbron cenimin e simboleve dhe emblemave kombëtare, dhe duke qenë se ju, por edhe të gjithë ne, e konsiderojmë Gjergj Kastriotin – Skënderbeun si Emblemë Kombëtare, çdo lloj simboli që nuk puqet me historiografinë e kohës dhe të Shqipërisë është cenim i kësaj embleme”! “Dhe shoku Bardhyl – vazhdon Dritan Goxhaj, – është marrë vetëm me ujkun, duke anashkaluar total yllin e Davidid në mburojën e Skënderbeut. Në asnjë riprodhim të sajin dhe as në versionin e saj origjinal nuk mban kjo mburojë një yll mbi kokat e shqiponjës. Edhe në këtë rast është tentuar të cënohet jo pa qëllim flamuri ynë kombëtar, kur dihet që flamuri ynë është flamuri i Skënderbeut”.

Mbetet e paqartë nëse Dritan Goxhaj kërcënon me nenin 268 të Kodit Penal të Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë të vitit 1977, që sanksiononte masat ndëshkuese me gjobë ose me burgim gjer në tre muaj, për ata që cenonin simbolet kombëtare, në mesin e së cilave edhe flamurin kombëtar. Në rast se i referohet këtij kodi penal, atëherë Dritan Goxhaj, që konsideron se “flamuri ynë kombëtar është flamuri i Skënderbeut”, duhet ta ketë të vështirë të argumentojë se çfarë kërkonte ylli i kuq komunist me pesë cepa mbi shqiponjën e zezë dykrenore, sepse ky kod penal mbronte flamurin e përkufizuar me nenit 108 të Kushtetutës së Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë, të vitit 1976, ku flamuri ynë kombëtar “paraqet një fushë të kuqe me një shqiponjë të zezë dykrenore në mes, mbi të cilën është një yll i kuq me pesë cepa, qëndisur rreth e rrotull në ngjyrë ari”. Ndërkaq, nëse u referohet kodeve penale pas përmbysjes së regjimit komunist në Shqipëri, ato sanksiononin cenimin e flamurit të përkufizuar në nenin 14 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë të miratuar me referendum në vitin 1998, ku “flamuri kombëtar është i kuq me një shqiponjë të zezë dykrenore në mes”.

Dritan Goxhaj do ta ketë të vështirë të sqarojë gjithashtu se, përveç ngjyrës së zezë, çfarë ka të përbashkët shqiponja e flamurit kombëtar të ngritur më 28 nëntor 1912, me shqiponjat e flamurit të periudhës komuniste dhe asaj postkomuniste. Sidoqoftë, uroj të mos i shpallë të dënueshme me “kodin e tij penal”, për shkak se nuk kanë asgjë të përbashkët me shqiponjën e bardhë ose ngjyrë bronzi të vulave të Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, apo me yllin gjashtëcepash mbi shqiponjën dykrenore të vulës së Gjegj Kastriotit-Skënderbeut dhe ujkun nën kthetrat e shqiponjës në vulën e dytë të Heroit Kombëtar

Simbolet kombëtare janë rezultat i raportit të forcave në një kontekst të caktuar shoqëror dhe historik dhe duhet të vlerësohen në përputhje me rrethanat përkatëse. Ndërkaq, prezantimi artistik i simboleve është e drejtë ekskluzive e artistëve, pa marrë parasysh nëse dikujt i pëlqen apo nuk i pëlqen. Dritan Goxhaj duhet ta dijë se koha e diktateve të “llogjikës” së Andrei Zhdanovit, që veprat artistike të bëhen në përputhje me shijen dhe pikëpamjet ideo-estetike të Generalisimusit, ka perënduar përgjithmonë. As përdorimi i fjalës “shok”, as transkriptimi fonetik në variantin sllav “llogjikë” për fjalën “logjikë”, dhe as ëndrrat e tyre nostalgjike për të kaluarën nuk mund ta kthejë rrotën e historisë prapa! Ka vdekur njëherë e përgjithmonë periudha e “llogjikës” së diktatit dhe e kërcënimeve me kode penale ndaj artistëve!

Nëse Dritan Goxhaj dhe njerëzit e së njëjtë “llogjikë” nuk shohin simbolikën e lëkurës së ujkut të rrjepur mbi supin e shtatores së skulpturuar nga Gëzim Muriqi si një ndër elementet që paraqesin origjinalitetin e prezantimit artistik të figurës emblematike kombëtare të Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, por shohin Edi Ramën me lëkurën e dhelpërakut në shpatullat e tij, është mirë t’i drejtohen Doktorit dhe të gjejnë “shërim” të përbashkët nga epidemia e sindromit të Fregolit!

Sa më përket mua, asnjë element artistik në realizimin e Gëzim Muriqit nuk cenon Emblemën tonë Kombëtare! Përkundrazi! Origjinaliteti i punës së artistit e nxjerr figurën e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut nga “llogjika” e moçme e perceptimit uniform dhe e mishëron me gjeneratat e reja!

Madje edhe në rast se Gëzim Muriqi do të kishte vënë nën këmbën e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut puplat e ndonjë huti, nuk do ta cenonte aspak Heroin Kombëtar, por do t’i jepte një dimension artistik, që do ta ndërlidhte me aktualitetin që po kalojmë si shoqëri, ku lloj-lloj HUTI i jep të drejtë vetes të përdhosë një vepër artistike!

P.S.

Fatkeqësisht Gjergj Kastrioti-Skënderbeu nuk ka lënë ndonjë sqarim a porosi për Dritan Goxhajn, për arsyet e vendosjes së yllit me gjashtë cepa në njërën vulë dhe ujkun nën kthetrat e shqiponjës në vulën tjetër! Kjo do t’i kishte mundësuar “shokut” Dritan t’i jepte përgjigje fëmijës së tij 7-vjeçar” për këto çështje. Sa për arbëreshët, nuk kemi përse të brengosemi: ata e bartën në shpirt figurën e Heroit tonë Kombëtar dhe ua përcollën brez pas brezi edhe shqiptarëve të trojeve të tjera etnike.

Histeria paranojake që ka kapluar të sëmurët mendorë nga sindromi i Fregolit më kujtuan një barsoletë të viteve ‘90-të, të asaj kohe kur polarizimi ndërmjet Sali Berishës dhe Fatos Nanos kishte arritur kulmin.

“- Doktor, kanë vrarë Fatosin!”

“- E ka vrarë Nano!”, u përgjigj Doktori!

Me kaq i jap fund çështjes që lidhen me shtatoren e madhërishme të Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, të realizuar nga Gëzim Muriqi.

Nga Alban Selimi-Preshevë

Sot qe e degjova hoxhen e Sanxhakut qe shfaqe haptas qellimet islamizuese te Presheves shqiptare dhe nje grup injorantesh qe i duartrokisnin, ndjej obligim te ftoj gjithe politikanet ne Lugine te Presheves qe te kene guxim te distancohen nga qellimkqinj si ai.

Deklarata te tilla jane anti shqiptare dhe nuk kane per baze as religjionin islam dhe parimet e tij, por islamin radikal politik qe ka qellimin te na ndaje nga identiteti yne kombetar.

Eshte obligim i te gjitheve t’iu tregojne se nuk kane vend ne Presheve ata qe mesojne popullaten te thone: Ne nuk jemi shqiptare; jemi muslimane!!!

Eshte obligim edhe i prijesve fetare te distancohen nga nje njeri si ky, i rrezikshem dhe pjese e agjenturave qe shqiptaret duan t’i tjetersojne.

Po ashtu, Keshilli Kombetar Shqiptar qe po ben nje pune te mire ne Sanxhak ne ruajtjen e identitetit qe hoxhallare si ky me shekuj bashke me Serbine u perpoqen ta tjetersojne, duke lene pa gjuhe e deformuar identitetin, duhet t’iu tregoje shqipfolesve te veshur si predikues fetare se deklaratat e tilla te gatuara ne Akademine Serbe te Shkencave jane pjese e perpjekjeve shekullore per te na ndrydhe identitetin tone kombetar; por edhe ate fetar.

Lugina e Presheves kishte hoxhallare qe vdiqen nen flamurin Kuq e Zi. Kishte Sinan Maxheren qe la kuranin per te kape pushken e xhamadanin e qe vdiq per Shqipnine qe ai e donte te shtrire ne Lugine. Cili eshte vatani qe na predikon nje hoxhe si ky, i rrezikshem, shume i rrezikshem, shume shume i rrezikshem dhe paciperisht i poshter!

Nga Bedri Islami

Botuar në DITA

Është vështirë e përfytyrueshme, por, në të njëjtën kohë, e vërtetë. Të gjitha vrasjet dhe ngjarjet e rënda, që kanë pasur si shkak një kahje politike, kanë ndodhur duke qenë e pranishme ajo pjesë e saj që ka lidhje me opozitën e tanishme.

Ndoshta fillesa e saj ishte e tillë që nga ajo e ndodhur në Shkollën e Bashkuar të Oficerëve, menjëherë pas vendosjes së pluralizmit, ngjarja e Fushë Arrësit, ku banda të lidhur me politikën, disa të ardhur nga zonat afër qytetit të vogël, dogjën magazinat, dhe së bashku me to edhe shumë njerëz; shkatërrimi sistematik i gjithë pasurisë së shtetit shqiptar në 40 vite, me uzina, fabrika, kombinate, vreshta, plantacione, miniera; teoria e Çekut të Bardhë dhe e fillesës nga zero; kompozicioni drejtues ,“ ne qeverisim, bota na ndihmon”, vrasjet e 2 prillit 1991, ku nga vetë selia e tyre u akuzua si organizator një ndër njerëzit e saj më të besuar, Azem Hajdari;  ndodhitë në dërmimin e protestës së të majtës në vitin 1996, gjendja e jashtëzakonshme e vitit 1997 dhe dërgimi i forcave të mobilizuara të metingashëve të Veriut për të dërmuar banorët e jugut të Shqipërisë, shpejtësia me të cilën desh të hidhej në erë ura e Mifolit, vrasjet e ndodhura në qytete të ndryshme, satistikat e dhimbshme dëshmojnë mbi 3.800 të vrarë, rrahja e gazetarëve dhe djegia e selive të tyre, grushti i shtetit i shtatorit 1998, nxjerrja në pritë e Hajdarit, marshimi i falangistëve mbi godinat qeveritare, masakra e Gërdecit për hir të një pjese të familjes kryeministrore, vrasjet e 21 janarit….për vetë pushtetin kryeministror, vrasja e një militanti të së majtës në zgjedhjet politike të vitit 2021, krijimi i grupeve naziskine për mbrojtjen e votës, dhe tani, vrasja e një oficeri të policisë, pikërisht nga njëri nga naziskinët e opozitës, i cili, për më tepër, merret në mbrojtje nga deputeti i zonës.

Përse ndodhi kështu?

Asnjë nga ngjarjet e mësipërme nuk është zbardhur deri në fund, të gjitha kanë mbetur anonime. Megjithëse gjithëherë janë ditur fajtorët, përsëri nuk ka pasur të dënuar, e, për shumë prej tyre, as të hetuar.

Askush nuk është hetuar deri tani përse u hodhën në erë gjithë pasurië e krijuara, e së bashku me to edhe ato të forcave të armatosura, një pasuri që kishte vlerë miliarda dollarësh. Nuk ishte një vlerë  e krijuar nga nomenklautura e lartë komuniste, por nga njerëzit e zakonshëm, që i ishin përkushtuar vendit të tyre.

Njëjtë si me hidrocentralet që, kur nuk u hodhën në erë ose nuk u shkulën nga rrënjët, aty ku mundën, u shitën. Njëjtë si me minierat , që pasi u mbyllën, ato që mbetën, shkuan në duart e oligarkëve. Njëjtë si me fushat e naftës, që, nga pasuri e të gjithëve, u bënë para gjaku për një grusht njerëzish të lidhur me pushtetin.

Pa u bërë një vit nga ngjarjet e 2 prillit 1991, në pushtet erdhën pikërisht frymëzuesit, organizatorët e ndoshta aktorët e vrasjeve të 2 prillit. Asgjë nuk u zgjidh, asgjë nuk u zbulua. U dënuan disa të pafajshëm, vetëm për të qetësuar njerëzit dhe për të fshehur fajtorët e vërtetë.

Pushteti i PD-së bëri heronj ata që kishin djegur dhe nuk zbuloi ata që kishin vrarë. Nëse do të kishte ndodhur ndryshe, atëherë do të dihej adresa e tyre, ashtu si edhe frymëzimi i tyre. Raporti i mbajtur nga deputeti i PD-së, Emin Musliu akuzonte drejt për së drejti njerëzit që, përmes armëve të prodhuara në mënyrë artizanale në uzinën e dikurshme mekanike “ Drini”, kishin bërë vrasjen e Arben Brocit. Kush e vrau atë? Askush nuk e di, edhe ata që e dinin, tani mund të mos jenë më në jetë, ose të larguar që nga viti 1992 jashtë Shqipërisë. Ndonjëri prej tyre ende nuk ka riardhur në Shqipëri.

Ngjarjet e rënda që kanë ndodhur në Shqipëri kanë pasur gjithnjë autorë, por gjithnjë të mbetur në heshtje, enigmë e ditur, por e pa thënë, ku nuk kanë mundur të futen as prokuroria, as hetuesit, as gjykatat, që të gjitha të lidhura me pushtetin, përfitues nga pushteti dhe të korruptuar si ai.

Përse e djathta është vazhdimisht pjesë e këtyre ngjarjeve dhe shpesh herë autore e saj?

Gërdeci është njëra prej tyre. Shpërthimi nxori në dritë fatalitetin e pushtetit të lidhur me krimin dhe kryqëzoi pushtetin kryeministror. Ai dëshmoi se afër Tiranë,s një fshat ishte kthyer në geto, ku punonin edhe fëmijët duke luajtur me vdekjen. Sikur asgjë tjetër të mos kishte ndodhur, sikur as një shërthim të mos kishte pasur, vetë fakti i shfrytëzimit të fëmijve për një kafshatë bukë, çka ngjante vetëm në romanet e Dikensit, kërkonte ndëshkim meritor, pavarësisht se kush fshihej pas tyre, djali i kryeministrit apo vajza e një zëdhënësit të tij meskin. Krimi kishte emër, por emrin nuk guxoi ta përmendë askush.

Ndodhi 21 janari. Tani dihen të gjitha çfarë ndodhën. Shteti i doli zot krimit, dekoroi she shpërbleu vrasësit, kurse drejtësia, edhe pas rënies nga pushteti të Berishës, u bë palë me krimin. Heshtja është shenjë e pranimit të disfatës, aq më tepër në një rast të tillë. Çfarë ndodhi brenda selisë kryeministrore në 21 janar? Kush dha urdhër?

Në shkrimin e tij redaksional të ditës së djeshme, analisti i njohur Mero Baze, duke trajtuar vrasjen e një polici në detyrë, nga një pjesëtar i Mbrojtjes së Votës dhe deklarimet e deputetit opozitar Baçi në mbrojtje të tij, shënon se , “ Ky në të vërtetë është stili i Berishës, i cili kurrë nuk implikohet direkt në urdhërim vrasjesh apo dhunimesh, por u del zot kriminelëve që e bëjnë këtë më pas”.

Zoti Baze është nga njohësit më të mirë të Berishës. Për shumë vite ai ka qenë alter ego i tij dhe kishte një kohë kur nuk dihej se kush qeveriste, ai apo zoti Berisha. Ai e njeh mendësinë e tij, botën shpirtërore, mënyrën e qeverisjes. Por a implikohet direkt Berisha në urdhër dhënie vrasjesh apo dhunimesh?

Ekziston një inçizim nga metingu në Tropojë, që hapi siparin e një shumësi vrasjesh të djemve të kësaj zone. Në këtë inçizim zanor dëgjohet kreu i Rithemelimit, duke thënë për një nga vllezërit Haklaj se ,“ e dua gjallë ose vdekur”. Ndoshta për dikë nuk është implikim direkt, por çfarë mund të jetë?

Beson kush se gardistët kanë qëlluar vetëm me udhër të Ndrea Prendit, që ishte sy nxirë në atë moment, për të qëlluar drejt trupave njerëzorë? E vështirë të besohet? Mund të mendojë kush se këtë urdhër e ka dhënë Lulzim Basha? Lulzim Basha ka zot vetëm paratë e asgjë tjetër, asnjë trimëri, asnjë forcë, vetëm nëse është puna për të dekonspiruar apo sajuar , si në rastin e Shtëpisë së Verdhë! Mund të mendohet se vrasjet janë bërë pa një urdhër mbi shefin e gardistëve? Vështirë të besohet!

Po ashtu, vështirë të mendohet se lëvizja grusht shteti e shtatorit 1998 është bërë pa urdhër, ose zaptimi i RTSH është vetëm nga Spahiu i legalistëve! Mendon kush se Remzi Hoxha u zhduk se ashtu deshti Sefgjini? E vështirë të mendohet!

Ajo që ndodhi në qytetin e Elbasanit në 2021, edhe ajo që ndodhi para ak ditëve në një fshat të Fierit kanë për autorë dy njerëz, që, edhe pse mund të mos njihen me njëri tjetrin, kanë një farkues të përbashkët : Gazmend Bardhin. Njeriun që i ideoi këto grupe, të mbrojtjes së votës, si grupe desante, që, përmes armës kërkonin të ishin pjesë e pushtetit. Berisha vërtet i mbron këto njerëz pas krimit, por kush i dërgon drejt krimit?

Kush u jep forcë atyre dhe u premton mos ndëshkimin?  Se njerëz që janë të gatshëm të nxjerin armën, qoftë mes qytetit të Elbasanit, qoftë në një cep rruge të humbur, kanë një burim, një shtysë drejt krimit, që nuk është thjeshtë i ideuar nga një njeri i vetëm, por nga një sistem anti vlerash, që duhet të marrë fund.

Para se të jetë një bankën e të akuzuarit apo në burg njeriu që qëlloi në Elbasan, edhe ai ish punonjës i forcave të rendit në kohën e Berishës, apo i riu në Fier, nga një famlje e lidhur me vrasjet, metingash i opozitës, duhet të jetë njeriu që ideoi këtë strukturë, e pajisi me mjete, e joshi përmes pushtetit të së ardhmes, e mbrojti pasi kreu krimin dhe u bë palë me krimin.

Sepse një kriminel mund të dënohet, por, nëse nuk ndërpritet forca që marrin , joshja që u jepet, shtytja që kanë pas vetes, krimi mund të përsëritet.

E ngritur në sistem, dhuna është tipar i lëvizjes politike opozitare që në krye të herës.

Vitet nuk e larguan nga sistemi i ngritur, megjithëse forca nuk është e njëjtë.

Që të mos përsëriten gjërat duhet shembur sistemi. E mbani mend, dikur filloi me falangat në emër të Azem Hajdarit, veshur në të zeza, që u shnderruan pastaj në falangat e mbrojtjes së votës, që hedhin molotovë sot mbi një seli shtetërore, që nuk është shtëpia e askujt, që pasi vrasin, mbrojnë krimin, dhe që nesër, nëse do të jenë ndonjëherë në pushtet, do e amnistojnë atë.

Burimi

Gazeta Dita