Gordana Silianovska Davkova bëri këtë të dielë betimin si Presidente e Republikës së Maqedonisë së Veriut , e para grua në këtë detyrë të rëndësishme.
Në fjalën e saj pas ceremonisë së inagurimit, ashtu siç edhe kishte premtuar gjatë fushatës, ajo tha se do të jetë president e të gjithëve.
“Do të jem presidente edhe në anën e majtë edhe në anën e djathtë. Do të jem presidente e të gjithë qytetarëve, nuk do të bëj dallim mes tyre, as në bazë etnike, as fetare, as gjinore, e as në çfarëdo dallimi tjetër”, tha presidentja e Maqedonisë së Veriut Gordana Siljanovska Davkova.
Gratë dhe roli i tyre në shoqëri ishin gjithashtu në fokus të fjalës së saj të parë si presidente e Maqedonisë së Veriut.
Por cfarë ranë sy, dhe u bë shkak për nisjen e një krize të re në politikën e jashtme , ishte mosshqiptimi sakte i emrit të vendit, siç shkruhet në kushtetutë. Stiljanova tha gjatë gjithë fjalimit të saj ‘Maqedoni’ në vend të ‘Maqedoni e Veriut’.
Kjo bëri që ambasadorja greke në shkup sofia Philippido, të largohej nga salla në shenjë proteste, me direktiva nga Ministria greke e Punëve të jashtme e cila nuk vonoi të reagonte.
Ky akt shkel në mënyrë flagrante Marrëveshjen e Prespës si dhe Kushtetutën e shtetit fqinj, e cila është harmonizuar me detyrimet e tij ndërkombëtare. Qeveria greke, megjithë kundërshtimet e respektoi marrëveshjen si një traktat ndërkombëtar të ratifikuar që ka përparësi ndaj çdo dispozite tjetër të ligjit.”, thuhet në reagimin e Ministrisë së Jashtme greke.
Gjithashtu presidentja e Komisionit Europian Ursula Von Der Leyen kërkoi respektimin e marrëveshjes.
“Që Maqedonia e Veriut të vazhdojë rrugën e saj të suksesshme për anëtarësimin në BE, është thelbësore që vendi të vazhdojë në rrugën e reformave dhe respektimin e plotë të marrëveshjeve të saj detyruese, përfshirë Marrëveshjen e Prespës.”, tha Ursula Von Der Leyen.
Maqedonia e veriut bëri ndryshimet kushtetuese dhe ndryshimin e emrin sipas marrëveshjes së Prespës për të zgjidhur mosmarrëveshjet me Greqinë disa vite më parë ndërsa partia e sapo ardhur në pushtet VMRO DPMNE ka qenë kundër saj./vizionplus.tv
Pritje madhështore për Edi Ramën nga diaspora shqiptare në Athinë
Kryeministri shqiptar Edi Rama ndodhet në Greqi, ku në një takim të zhvilluar në Athinë tha se marrëdhëniet mes dy vendeve nuk mund të “mbyten në një lugë uji që sjell politika e përditshme” dhe se Shqipëria nuk ka pretendime ndaj Greqisë.
Rama më parë ka marrë leje nga autoritetet greke për të zhvilluar një takim me qytetarët shqiptarë. Opozita greke e kundërshtoi vizitën e kryeministrit shqiptar, por Rama mori përfundimisht lejen nga kryeministri Kyriakos Mitsotakis, i cili komentoi se vizita ishte e panevojshme, raporton Euronews.
Unë mendoj se tema ka marrë pak më shumë publicitet sesa meriton realisht.” Nëse më pyesni nëse koha e kësaj vizite, pak javë para zgjedhjeve evropiane dhe me pyetjet e hapura për minoritetin kombëtar grek në Shqipëri, është koha e duhur, do t’ju them se nuk është saktësisht koha më e përshtatshme. Megjithatë, le të mos i japim më shumë rëndësi”, tha Mitsotakis.
Në takimin me shqiptarët në Athinë, Rama theksoi se ata janë bërë krenaria e Shqipërisë në atë pjesë të Evropës.
Ju jeni prova më e madhe, më e forta, më e bukura e kësaj lidhjeje me miliona fije të pathyeshme të dy popujve”, tha Rama.
Ai tha se shtetasve grekë në Shqipëri nuk u mohohet e drejta e votës për shkak të origjinës së tyre etnike.
“Asnjë nga problemet tuaja nuk është ndryshe nga asnjë problem i qytetarëve të Shqipërisë. Në asnjë rast shteti shqiptar nuk u mohoi grekëve etnikë të drejtën e tyre për fe, gjuhë apo pronë. Asnjëherë nuk iu mohua e drejta për të votuar për shkak të prejardhjes së tyre,” vazhdoi ai.
Rama theksoi se politika duhet të dijë se fatet e Shqipërisë dhe Greqisë janë të pandashëm. Ai u bëri thirrje grekëve që të vijnë në Shqipëri jo vetëm për pushime, por edhe për të investuar.
Grekët ishin, janë dhe do të jenë të mirëpritur në Shqipëri jo vetëm për të pushuar, por edhe për të punuar, për të hapur dyqane, për të krijuar kompani, për të hapur linja investimi për të përfituar një regjim taksash shumë më të ulët se në Greqi. “Shqipëria është aq mikpritëse për grekët sa nuk u krijon asnjë problem”, tha Rama.
Ai shtoi se Shqipëria nuk ka pretendime ndaj Greqisë.
“Shqipëria nuk ka pretendime ndaj Greqisë, përveç respektit të ndërsjellë, shqetësimit të ndërsjellë për bashkatdhetarët që jetojnë në dy vendet tona, marrëdhënieve reciproke miqësie dhe fqinjësie të mirë. Dhe jo vetëm kaq, Shqipëria e sheh Greqinë si një partner strategjik natyror, qoftë për çështjet që duhen zgjidhur mes nesh, qoftë për sfidat e mëdha të kësaj epoke të re, mundësitë, por edhe kërcënimet për Ballkanin, Europën dhe botën demokratike. Ne i shohim si një arsye për t’u afruar dhe njohur më mirë me njëri-tjetrin”, tha Rama dhe njoftoi se do të krijohet Dhoma e Tregtisë Shqiptaro-Greke.
Bashkimi Evropian ka reaguar pas ceremonisë së betimit të Gordana Siljanovska -Davkova në postin e Presidentes së re të Maqedonisë së Veriut të cilës i është referuar vetëm si Maqedoni.
Po ashtu sot është kryer edhe ceremonia e dorëzim-pranimit të detyrës së shefit të shtetit. Por, kjo ka nxitur reagimin e Brukselit.
“BE shpreh keqardhje për faktin që presidentja e re e Maqedonisë së Veriut, Presidentja Siljanovska-Davkova, nuk e përdori emrin kushtetues të vendit gjatë ceremonisë së betimit të sotëm.
BE rikujton rëndësinë e respektimit të plotë të marrëveshjeve ekzistuese, ligjërisht të detyrueshme, përfshirë Marrëveshjen e Prespës me Greqinë” thuhet në reagimin nga Brukseli. Marrëveshja e Prespës ishte arritur më 17 qershor 2018 midis Greqisë dhe Ish-Republikës Federale Jugosllave të Maqedonisë për të zgjidhur konfliktin ndërmjet tyre rreth emrit duke rezultuar në emrin e ri Maqedonia e Veriut.
Ambasadorja e Greqisë në Maqedoninë e Veriut, Sofia Filipidu, e ftuar në seancë, u largua në shenjë proteste për faktin se kjo e fundit gjatë betimit i referohej vendit si “Maqedoni”.
Në lidhje me këtë situatë ka reaguar edhe Ministria e Jashtme e Greqisë, që thekson se kategorikisht përparimi i metejshëm i marrëdhënieve mes dy vendeve dhe rruga evropiane e Maqedonisë së Veriut varet nga zbatimi i plotë i Marrëveshjes së Prespës dhe kryesisht nga përdorimi i emrit kushtetues të vendit.
Njoftimi:
“Gjatë betimit të saj sot në Kuvend dhe përkundër faktit se në tekstin zyrtar të betimit që i diktohej vendi përmendej si “Maqedonia e Veriut”, presidentja e re e Republikës së Maqedonisë së Veriut. Znj. Silianovska-Davkova zgjodhi ta quajë vendin e saj “Maqedoni”.
Ky akt shkel në mënyrë flagrante Marrëveshjen e Prespës si dhe Kushtetutën e shtetit fqinj, e cila është harmonizuar me detyrimet e tij ndërkombëtare. Qeveria greke, megjithë kundërshtimet që kishte shprehur si kundërshtim gjatë ratifikimit të marrëveshjes, e respektoi atë si një traktat ndërkombëtar të ratifikuar që ka përparësi ndaj çdo dispozite tjetër të ligjit.
Greqia, në këtë kontekst, thekson kategorikisht se përparimi i mëtejshëm në marrëdhëniet e saj dypalëshe me Maqedoninë e Veriut si dhe kursi evropian i kësaj të fundit varet nga zbatimi i plotë i Marrëveshjes së Prespës dhe mbi të gjitha nga përdorimi i emrit kushtetues të vendit”.
Planet e ndërtimit të dhëndrit të Trumpit në Sërbi, ngjallin shqetësime dhe dyshime
Në mes të kryeqytetit të Serbisë, Beogradit, gjenden mbetjet e shtabit ushtarak të bombarduar të ish-Jugosllavisë.
Rrënojat kanë qenë kryesisht të paprekura që nga bombardimi i qytetit nga NATO në 1999, por kjo mund të ndryshojë së shpejti.
Një projekt në shkallë të gjerë planifikon të prishë ndërtesën historike dhe ta zëvendësojë atë me një kompleks ndërtesash moderne me një hotel, apartamente luksoze, zyra dhe një muze.
Në krye të planeve janë Jared Kushner, dhëndri i ish-presidentit amerikan Donald Trump dhe Richard Grenell, një ish-diplomat nga koha e Trump.
– Transformimi i tij nga një pikëllim në një pikë referimi që do të krijojë vende pune dhe të ardhura për qytetin është diçka në të cilën është emocionuese të përfshihesh, ka deklaruar vetë Kushner për New York Post .
Por jo të gjithë e shohin kështu.
Planet e ndërtimit kanë zemëruar një pjesë të popullsisë serbe dhe sipas politikanit të opozitës serbe Aleksandar Jovanoviç Cuta, do të ishte “skandaloze të kthehej vendi ku u vranë dhe bombardoheshin njerëzit në një vend me xhakuzi dhe kazino”.
Fakti që ndërtuesi është nga shteti i NATO-s SHBA nuk e pakëson zemërimin.
“Është një mënyrë e qartë për të thënë: “Ne jemi sundimtarët tuaj perëndimorë dhe mund të shkelim trashëgiminë tuaj dhe plagët tuaja emocionale për përfitimin tonë personal”, thotë politikani serb për Politico
Por planet nuk po tërheqin vetëm vëmendjen për shkak të elementit historik.
Sipas kritikëve, ata gjithashtu kanë lidhje të mundshme me vjehrrin e Kushnerit dhe një mandat të ri të mundshëm me Trump në Shtëpinë e Bardhë pas zgjedhjeve të ardhshme presidenciale në nëntor.
Ëndrrat ballkanike të Kushnerit
Ishte Aleksandar Jovanoviç Çuta ai që vetë në muajin shkurt zbuloi në publik informacione për projektin e ndërtimit.
Këtu, sipas The New York Times , dukej se negociatat kishin vazhduar të paktën që nga viti 2022.
Serbia nuk shitetSavo Manojloviç, lider i lëvizjes opozitare Kreni-Promeni
Marrëveshja e propozuar kërkon që qeveria serbe t’i japë kompanisë së Kushner 99 vjet të drejta pronësie të lirë mbi tokën dhe leje për të ndërtuar kompleksin e ri luksoz. Në këmbim, qeveria serbe do të marrë 22 për qind të fitimeve të ardhshme të gjeneruara nga projekti.
Në mars, Jared Kushner konfirmoi vetë në rrjetet sociale X planet e ndërtimit në Beograd si dhe dy projektet e ardhshme në zona të reja luksoze në bregdetin e Shqipërisë.
– I emocionuar që mund të ndaj disa imazhe të hershme të dizajnit, shkroi ai.
Kështu lind vizioni për një nga projektet e Jared Kushner në bregdetin e Shqipërisë. Foto: Affinity PartnersDhe kështu e parashikojnë amerikanët projektin e dytë në Shqipëri. Foto: Affinity Partners
Projekti në Shqipëri ka hasur edhe në kundërshtimin vendas për shkak të pasojave të pritshme për mjedisin në zonën piktoreske bregdetare dhe për shkak se qeveria shqiptare ka ndryshuar ligjet vendore për të bërë të mundur projektin, shkruan Reuters .
Megjithatë, është projekti në Beograd ai që ka tërhequr më shumë tituj në javët e fundit.
Motivet e fshehura?
Dorëzimi i kontrollit të ndërtesës historike, sipas një ish-shefi të Shtabit të Përgjithshëm serb, Zdravko Ponos, do të përbënte dhënien e “xhevahireve të familjes”.
Në një intervistë për Radion Evropa e Lirë/Radio Liberty, ai akuzon presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq, se e shfrytëzon projektin si “një investim në të ardhmen e tij politike”.
Presidenti i Serbisë (i dyti nga e majta) shihet këtu në vitin 2020 me Jared Kushner (në të djathtë) dhe ish të dërguarin special të SHBA-së për Ballkanin Richard Grenell (në mes). Njeriu në të majtë është Këshilltari i Sigurisë Kombëtare i SHBA në atë kohë, Robert O’Brien. Foto: Aleksandar Vuçiq në rrjetet sociale X
Të njëjtën gjë thotë edhe Borko Stefanoviq, i cili është nënkryetar i Partisë për Liri dhe Drejtësi në opozitën serbe.
Ai beson se presidenti Vuçiç dhe qeveria e tij po përpiqen të fitojnë favorin e Jared Kushner – dhe në fund të fundit me Donald Trump përpara një fitoreje të mundshme në zgjedhjet presidenciale në SHBA.
– Nuk ka absolutisht asnjë transparencë. Qeveria nuk është e gatshme t’i paraqesë publikut asnjë aspekt të kësaj marrëveshjeje të mundshme. Vuçiç dhe regjimi i tij po llogarisin dëshpërimisht te Trump për të fituar në Shtetet e Bashkuara, tha Stefanoviç për Daily Beast .
sh-kryearkitekti i Beogradit, Dorde Bobic, thotë për DW gjermane se është i neveritur nga ideja e projektit të ri dhe se i vjen era arrogancë të dhurosh “vendin më të çmuar” në qytet dhe ta “këmbesh atë me politik ose personal. interesat”.
Lëvizja opozitare serbe Kreni-Promeni ka nisur një peticion kundër projektit, të cilin e kanë mbështetur më shumë se 26,500 serbë dhe lideri i saj, Savo Manojlovic, gjithashtu dyshon se presidenti i Serbisë ka motive të fshehta.
“Ne do të bëjmë gjithçka për të mbrojtur shtetin, qytetarët dhe krenarinë tonë kombëtare e kushtetuese duke mos i dhënë mundësinë qeverisë sonë të kryejë këtë akt të paligjshëm të dhënies së tokës familjes Kushner. Serbia nuk është në shitje, thotë ai për Daily Beast .
Bombardimi i Beogradit është ende një temë e ndjeshme për shumë serbë. Së fundmi, në mars, në 25 vjetorin e bombardimeve, pati protesta në rrugët e qytetit, ku serbët demonstruan kundër NATO-s dhe shprehën simpatinë për Rusinë. Foto: Marko Djurica / Ritzau Scanpix
Vizioni i vjetër i Trump
Ne e dimë nga kryeministri i vendit, Ivica Daçiq, se vetë Donald Trump do të kishte interes në kryeqytetin e Serbisë.
Pas një vizite në Nju Jork në vitin 2013, ku u takua me Donald Trump në Kullën Trump, Daçiç i tha stacionit televiziv serb B92 se Trump ishte “i interesuar të ndërtonte një hotel prestigjioz në Beograd”.
Sipas mediave serbe , stafi i Trump ishte më vonë në qytet për të parë vendndodhjen e mundshme, por projekti nuk u materializua kurrë përpara se Donald Trump të hynte në politikë dhe të bëhej president, pas së cilës ai u zotua të mos bënte marrëveshje të reja biznesi jashtë vendit.
Unë vdiqa duke qeshurAleksandar Vuçiq, presidenti i Serbisë, për motivet e dyshuara pas marrëveshjes
Ideja u ringjall në vitin 2020 kur i dërguari special i Trump për Ballkanin, Richard Grenell, argumentoi se Serbia duhet të përdorë investimet amerikane për të transformuar zonën e ndërtesës historike në Beograd.
Lidhur me këtë, Ivica Daçiq ka kujtuar takimin e tij me Donald Trump shtatë vite më parë, kur amerikani kishte folur për herë të parë për projektin e hotelit.
“Nuk mendoj se e ka harruar atë dëshirë”, tha Daçiq në një konferencë për media.
Por kur Jared Kushner u intervistua nga The New York Times në mars të këtij viti , ai tha se nuk kishte asnjë lidhje midis projektit të ri dhe planeve të vjetra të Trump dhe se ai nuk ishte aspak në dijeni të interesit të Trump për të njëjtën arsye.
“Nuk e kisha idenë se vjehrri im kishte qenë i interesuar për rajonin dhe dyshoj se ai ka dijeni për marrëveshjen për të cilën po punojmë”, tha Kushner.
Gjithashtu Richard Grenell – i cili gjithashtu është përmendur si një ministër i mundshëm i jashtëm në një qeveri të re të Trump-it – mohoi për gazetën se ai dinte për interesin e vjetër të Donald Trump në kantierin e ndërtimit në Beograd.
Që kur planet për projektin e ri u zbuluan në fillim të këtij viti, Grenell ka vepruar si zëdhënësi jozyrtar i projektit në Ballkan.
Konflikti i mundshëm i interesit
Pavarësisht se cili është sfondi për planet e reja, ato rrezikojnë të krijojnë probleme, sipas disa vëzhguesve.
Një prej tyre është Robert Weissman, i cili është kreu i grupit të ekspertëve Public Citizen, i cili prej disa vitesh ka vëzhguar konfliktet e mundshme të interesit të lidhura me Donald Trump.
– Ajo që Kushner duhet të mendojë është: Unë kam qenë në Shtëpinë e Bardhë, vjehrri im kandidon për president, ndaj nuk duhet të hyj në marrëveshje që mund të japin përshtypjen se një qeveri e huaj po përpiqet të përfitojë. me presidentin e mundshëm të ardhshëm të Shteteve të Bashkuara, thotë Weissman për The Daily Beast .
Gjatë presidencës së Donald Trump, Jared Kushner punoi si këshilltar në Shtëpinë e Bardhë. Foto: Kevin Lamarque / Ritzau Scanpix
Kathleen Clark, e cila është profesoreshë juridike në Universitetin e Uashingtonit e specializuar në etikën e qeverisë, thotë për The New York Times se projekti i Kushnerit në Serbi do të krijojë një konflikt interesi nëse Donald Trump rizgjedhet – edhe nëse nuk është pjesë e një përpjekje afatgjate për të kapur kantierin e ndërtimit në Beograd.
– Shqetësimi është se qeveria serbe mund të përpiqet të ndikojë në një president të ardhshëm Trump duke pasuruar familjen e presidentit. Politika e jashtme ndaj Serbisë duhet të ndikohet nga ajo që është në interes të Shteteve të Bashkuara, jo nga përfitimet financiare nga qeveria serbe, thotë ajo.
Presidenti i Serbisë ka mohuar se ka pasur diçka të fshehur për marrëveshjen me amerikanët.
Askush nuk po përpiqet të fshehë asgjë dhe do të ketë transparencë të plotë në proces, ka shpjeguar ai sipas disa mediave .
– Vdiqa duke qeshur kur lexova në disa gazeta se e përdora për të fituar ndikim politik me Trump dhe se kam korruptuar Shtetet e Bashkuara ose dikë në Shtetet e Bashkuara. Është një mrekulli, është e pabesueshme ajo që unë jam i aftë, tha Aleksandar Vuçiq.
Aleksandar Vuçiq, i cili ka qenë president i Serbisë, akuzohet se ka vepruar në bazë të interesave të tij politike. Foto: Gonzalo Fuentes / Ritzau Scanpix
Sipas presidentit dhe të tjerëve që mbështesin projektin, ky do të jetë një hap i rëndësishëm në procesin e transformimit të Beogradit në një metropol modern dhe sigurimit të investimeve për zhvillimin e kryeqytetit.
Në të njëjtën kohë, Vuçiq thekson se historia nuk do të harrohet, pasi një muze për viktimat dhe ngjarjet historike është gjithashtu pjesë e planit për projektin e ndërtimit.
Një i ri indonezian ka përjetuar tronditjen e jetës pasi mësoi se ishte martuar me një burrë, pas së cilës në panik thirri policinë.
Mediat lokale kanë publikuar detaje të historisë së çuditshme që ka një kthesë të vërtetë kinematografike, transmeton odditycentral.
Gjithçka filloi në internet, ku A. K. (26) u takua me Adina Kanza Azahray. Pas ca kohësh, u organizua një takim dhe djali pranoi se menjëherë ra në dashuri.
Ai nuk e vuri re faktin që Adina e fshehu fytyrën e saj, duke përdorur hixhab apo vello. Madje, ndrojtja e saj e intrigoi edhe më shumë, ndaj vendosi t’i propozojë.
Adina pranoi, por tha se nuk donte një festë sepse “nëna e saj ndërroi jetë” dhe ajo “nuk ishte në kontakt me të atin”. Ajo pohoi se nuk kishte familje për të ftuar në dasmë.
Çifti vendosi për një ceremoni diskrete të mbajtur në fshatin e tyre dhe pikërisht atëherë gjërat u bënë edhe më të çuditshme.
Domethënë, Adina ende nuk e ka hequr vellon, nuk ka pranuar të shoqërohet me familjen dhe miqtë.
I riu u ankua te të afërmit e tij, të cilët vendosën të hetonin historinë e gruas dhe pikërisht atëherë rrëmuja filloi të zbërthehej. Ata gjetën babanë, i cili i shpjegoi se kishte një djalë dhe mediat vendase raportuan vetëm inicialet E. S. H.
Sapo ka dëgjuar se është martuar me një burrë, A.K ka lajmëruar policinë.
“E. S. H. (26) pranoi se kërkonte para nga viktima. Sa herë që e kërkonte, e merrte. Ai do të akuzohet dhe do të përballet me katër vite burg”, tha një burim policor.
Pse ushtritë arabe janë të paafta në fushën e betejës
Forcat e mbrojtjes ajrore të vendeve arabe u bënë objekt lëvdatash kur ndihmuan për të shmangur sulmin e Iranit ndaj Izraelit në prill.
E megjithatë shtetet arabe zakonisht nuk lavdërohen për aftësitë e tyre luftarake; shumë kanë reputacion të keq ushtarak.
Ata janë poshtëruar vazhdimisht në luftërat me Izraelin. Ato rezultuan të paefektshme gjatë luftës së Gjirit të vitit 1991; Egjipti vendosi dy divizione të blinduara kundër Irakut, por Amerika i tejkaloi shpejt kur ata luftuan për të kapërcyer rezistencën e forcave të Sadamit.
Vendet e tjera të Gjirit, si Arabia Saudite, siguruan vetëm një pjesë të vogël të trupave. Kohët e fundit, megjithë mbështetjen e konsiderueshme ushtarake amerikane, ndërhyrja e udhëhequr nga sauditët në Jemen ishte e paefektshme.
Problemi nuk është mungesa e parave apo pajisjeve. Shpenzimet e kombinuara ushtarake në gjashtë vendet e Këshillit të Bashkëpunimit të Gjirit (GÇ) plus Egjiptin dhe Jordaninë arrijnë pak më shumë se 120 miliardë dollarë në vit (anëtarët evropianë të NATO-s shpenzuan 380 miliardë dollarë në 2023). Së bashku ata mund të bëjnë gati 944,000 trupa (shih hartën), 4,800 tanke dhe 1,000 avionë luftarakë.
Egjipti dhe Jordania janë ndër përfituesit më të mëdhenj të ndihmës ushtarake amerikane, duke marrë rreth 1.7 miliardë dollarë në vit mes tyre.
Pjesa më e madhe e këtyre parave shpërdorohen. Forcat e armatosura arabe shpesh harxhojnë pajisje të kota si avionët luftarakë që nuk janë të përshtatshëm për kërcënimet asimetrike me të cilat përballen, argumenton Paul Collins, një ish-atashe i mbrojtjes britanike në Kajro.
Blerjet e mëdha përgjithësisht përdoren për të fituar ndikim me qeveritë perëndimore, sugjeron Andreas Krieg nga King’s College në Londër. Blerjet e avionëve F-15, Rafale dhe Typhoons nga Katari kanë blerë në fakt favore në Uashington, Paris dhe Londër.
Biznesi i blerjes, armatosjes dhe mirëmbajtjes së avionëve luftarakë është një makineri parash. Gjatë dhjetë viteve të fundit në Arabinë Saudite, 54% e importeve të armëve sipas vlerës u shpërndanë u shpenzuan në avionë. Ky obsesion me fuqinë ajrore në përgjithësi vjen në kurriz të degëve të tjera të shërbimit, si ushtria dhe marina.
Në të vërtetë shtetet, prosperiteti i të cilave varet nga aksesi në transportin tregtar, I kushtojnë shumë pak vëmendje marinave të tyre. Flotat janë të vogla dhe zakonisht të fokusuara në rojen bregdetare.
Atyre u mungojnë gjithashtu sensorët dhe interceptorët e mëdhenj të paralajmërimit të hershëm që janë të dobishëm për mbrojtjen e avancuar në det.
Ata kanë luajtur një rol të kufizuar në mbrojtjen e sulmeve të Houthi në Detin e Kuq. Për dekada, shumë shtete panë pak arsye për të investuar duke pasur parasysh mbrojtjen detare amerikane dhe britanike, vëren David Roberts, gjithashtu nga King’s College në Londër.
Edhe ata që kanë filluar të investojnë përballen me mungesa serioze të trupave. Marina e Katarit ka porositur shtatë anije të reja nga Italia. Ajo do të ketë nevojë për 660 marinarë shtesë për t’i operuar ato, ekuivalente me një të katërtën e personelit të saj aktual detar.
Më e rëndësishmja, megjithatë, ushtritë arabe përgjithësisht pasqyrojnë tiparet autoritare të sundimtarëve të tyre.
Komandantët ushtarakë janë të vështirë t’u ofrojnë ushtarëve të rangut të lartë pavarësinë dhe lirshmërinë enevojshme për operacionet e armëve të kombinuara, siç është e zakonshme në Perëndim.
Ushtrimet stërvitore shpesh kanë pak ngjashmëri me realitetin e luftimit, vëren z. Krieg. Ushtritë arabe trajtohen gjithashtu si garda pretoriane.
Garda Kombëtare e Arabisë Saudite prej 130,000 trupash është forca mbrojtëse personale e familjes në pushtet. Në Egjipt, ushtria drejton një perandori të madhe tregtare që merret me gjithçka, nga vendpushimet e pushimeve deri te firmat e ndërtimit.
Disa shpresojnë se ushtritë arabe mund të ofrojnë një forcë paqeruajtëse në Gaza, por ekspertët janë skeptikë se forcat e tyre kanë mjetet operacionale për t’u përfshirë në luftime të nivelit të lartë.
Megjithatë në këto ushtri ka xhepa të përsosmërisë ushtarake. Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Jordania kanë ushtri të afta dhe profesionale, veçanërisht forcat e tyre speciale dhe pilotët.
Në vitin 2015, forcat speciale të Emirateve kryen një sulm kompleks amfib në qytetin port të Adenit, që u bëri përshtypje vëzhguesve perëndimorë. Jordania ka kryer fluturime të rregullta ndihmash mbi Gaza, një mision i vështirë mbi brezin e dendur. Forcat elitare më të vogla, të trajnuara mirë, kanë lejuar të lulëzojë shpirti motivues i trupave. Por ekspertiza e specializuar shpesh importohet: garda presidenciale e Emirateve të Bashkuara Arabe dhe forcat speciale kanë sjellë disa këshilltarë të huaj, shumica prej tyre ish-oficerë perëndimorë, dhe komandohen nga një gjeneral australian.
Për më tepër, duket se ka një bashkëpunim të pjesshëm. Parandalimi i sulmit të Iranit ndaj Izraelit, megjithëse i kontrolluar nga Amerika, nuk do të ishte i mundur pa një shkallë të konsiderueshme të koordinimit arab, mendon zoti Collins. Që nga viti 2019, kur një sulm me dron, ndoshta nga Irani, ndaloi gati gjysmën e prodhimit të naftës saudite, Gjiri dhe shtetet e tjera arabe kanë filluar të integrojnë sistemet e tyre të mbrojtjes ajrore.
Disa ekspertë sugjerojnë se shumë njësi të mbrojtjes ajrore të Gjirit janë më të aftë se homologët e tyre evropianë. Në vitin 2022, një pjesë e vogël e kombeve arabe madje iu bashkuan Izraelit si pjesë e një aleance rajonale të mbrojtjes ajrore të udhëhequr nga Amerika, e fokusuar në bashkimin e sistemeve të ndryshme të zbulimit të radarëve.
Disa janë ende të kujdesshëm: “Nuk ka asgjë në fushën teknike që po e pengon integrimin e gjërave si mbrojtja ajrore,” vëren zoti Pollack. “E gjitha ka të bëjë me politikën.”
Por ndryshimet e mëdha politike në vend mund të krijojnë terrenin për reforma ushtarake.
Të vetëdijshme për tranzicionin e ardhshëm të energjisë, monarkitë e Gjirit duan të riformësojnë ekonomitë dhe shoqëritë e tyre. Ata po i zhvendosin paratë e tyre drejt teknologjisë së avancuar ushtarake, duke përfshirë qendrat kërkimore të inteligjencës artificiale, në vend të platformave të shtrenjta konvencionale.
Qeveritë shpresojnë se shpenzimet për pajisjen ushtarake të çuditshme do të krijojnë efekte të përhapura në ekonominë civile. Por mund të mos bëjë shumë për të përmirësuar reputacionin e tyre ushtarak.
Banka qendrore e dëshpëruar: Inflacioni në 287 për qind
Në Argjentinë, inflacioni ka arritur një pikë kaq të lartë sa banka qendrore fillon të emetojë kartëmonedha me vlerë 10,000 pesos
Një 287 për qind e çmendur.
Ja sa i lartë ishte niveli i inflacionit në Argjentinë në mars.
Dhe kjo do të thotë se banka qendrore e vendit të madh të Amerikës së Jugut do të fillojë të printojë kartëmonedha me vlerë 10 mijë pesos nga muaji i ardhshëm.
Edhe pse tingëllon e dhunshme, ajo korrespondon me përafërsisht. 78,50 DKK.
Për të lehtësuar transaksionin Deri më tani, kartëmonedha 2000 peso ka qenë më e madhja, por për shkak të inflacionit të lartë, banka qendrore ka parë nevojën për të printuar kartëmonedhat më të mëdha për ‘lehtësimin e transaksioneve ndërmjet përdoruesve’.
Në të njëjtën mënyrë, ata kanë njoftuar se do të ketë një kartëmonedhë 20,000 peso më vonë këtë vit.
Për shkak të rënies ekonomike, shumë po përdorin para për të bërë blerje më të mëdha. Kjo për shkak se mund të arrihen kursime më të mëdha nëse përdorni para në dorë dhe jo pagesa elektronike.
Presidenti Javier Milei, i cili mori detyrën në dhjetor, është zotuar t’i japë fund inflacionit dhe të stabilizojë monedhën e vendit duke ndryshuar politikat e qeverive të mëparshme.
Masat kanë treguar njëfarë efekti, por në të njëjtën kohë ato e kanë bërë të vështirë për shumë njerëz në vend dhe thuhet se është duke u bërë një grevë kombëtare.
Kylian Mbappé tani konfirmon se do të largohet nga PSG këtë verë. Kjo i hap rrugën një transferimi veror te Real Madrid
Kylian Mbappé tani konfirmon se do të largohet nga PSG këtë verë. Kjo i hap rrugën një transferimi veror te Real Madrid.
Prej kohësh ka qenë një sekret i hapur, por tani personazhi kryesor e konfirmon vetë.
Këtë e bën në një video më të gjatë në rrjetin social X, ku shpjegon vendimin e tij dhe thekson se do të jetë gjithmonë tifoz i PSG-së.
Ai gjithashtu dërgon një falënderim të madh për të gjithë trajnerët, lojtarët dhe njerëzit me të cilët ka punuar në kryeqytetin francez. Ai shprehet gjithashtu se ka nevojë për ndryshim ajri.
– Është e vështirë dhe nuk e mendoja se do të ishte kaq e vështirë ta bëja publike. Të largohem nga vendi im dhe Ligue 1 që kam njohur gjithmonë.
– Por mendoj se më duhet një sfidë e re pas shtatë vitesh, thotë ndër të tjera.
Mbappé iu bashkua PSG-së në vitin 2017 dhe ka luajtur 306 ndeshje për klubin francez.
Në ato ndeshje ai ka shënuar 255 gola dhe ka bërë 108 asistime. Në të njëjtën kohë, ai është i listuar për gjashtë kampionate franceze dhe tre tituj kupë. Ai ende mund ta zhvillojë këtë të fundit.
Mbappe nuk përmend asgjë për të ardhmen, por gjithçka tregon se ai do të luajë në Real Madrid pas pushimeve verore.
Shikoni videon e lamtumirës më poshtë.
Irani paralajmëron nisjen e prodhimit të bombave bërthamore
Një zyrtar i lartë iranian paralajmëroi se Teherani mund të ndryshojë doktrinën e tij bërthamore dhe të nisë ndërtimin e bombave bërthamore, nëse kërcënohet ekzistenca e shtetit.
Kamal Kharrazi, kreu i Këshillit Strategjik iranian për Marrëdhënie të Jashtme dhe këshilltar i lartë i liderit suprem, Ajatollah Ali Khamenei, tha në një intervistë për Al-Jazeera në gjuhën arabe se Irani “ka kapacitet për të prodhuar bomba”, edhe pse shteti nuk ka ndërmarrë hapa konkretë për ndërtimin e bombave.
“Dy vjet më parë në një intervistë për Al-Jazeera, unë njoftova se Irani ka kapacitet të prodhojë bombë bërthamore. Edhe sot kemi këtë kapacitet, por ne nuk kemi qëllim që të prodhojmë bombë bërthamore. Megjithatë, nëse kërcënohet ekzistenca e Iranit, ne do të ndryshojmë doktrinën tonë bërthamore”, tha ai.
Deklaratat e Kharrazit u bën në kohën kur janë përshkallëzuar tensionet mes Iranit dhe Izraelit, përderisa komuniteti ndërkombëtar ka shprehur shqetësim lidhur me ambiciet bërthamore të Iranit. Republika Islamike vazhdimisht ka pretenduar se programi i saj bërthamor ka qëllime civile, pavarësisht se posedon aftësi teknike që ai të shndërrohet në program armësh.
Marrëveshja bërthamore e vitit 2015 hoqi sanksionet e Shteteve të Bashkuara ndaj Iranit, por më 2018 presidenti i atëhershëm amerikan, Donald Trump, u largua nga marrëveshja dhe që atëherë Uashingtoni ka rivendosur sanksionet ndaj Iranit që kanë ngufatur ekonominë e Republikës Islamike.
Përpjekjet për ringjalljen e marrëveshjes kanë dështuar dhe Teherani ka shkelur kushtet e marrëveshjes duke prodhuar uranium me nivel të lartë të pasurimit.
Në mars, Bloomberg News citoi një zyrtar të lartë të Departamentit amerikan të Mbrojtjes i cili tha se Irani është më pak se 12 ditë larg që të posedojë materialet e nevojshme për prodhimin e një bombe bërthamore.
Paralajmërimi për ndryshimin e doktrinës bërthamore pason incidentin e muajit të kaluar, kur Izraeli thuhet se shënjestroi një sistem radarësh në një bazë afër qytetit iranian, Isfahan.
Sulmi pasoi incidentin e 13 prillit, kur Irani iu kundërpërgjigj një sulmi izraelit në Konsullatën në Damask, që mori jetën e shtatë zyrtarëve të lartë të Forcave Kuds të Gardës Revolucionare Islamike të Iranit. Irani lëshoi qindra dronë, raketa balistike dhe raketa lundruese drejt Izraelit, edhe pse pothuajse të gjitha dështuan që të qëllonin caqe brenda Izraelit.
Pasi Khameni lëshoi një fatva – vendim fetar – kundër armëve bërthamore më 2005, zyrtarët kanë insistuar se programi bërthamor i Teheranit në mënyrë rigoroze ishte për qëllime civile. Por, viteve të fundit retorika ka ndryshuar.
Gjatë intervistës, Kharrazi po ashtu ka paralajmëruar kundër sulmeve ndaj ndërtesave bërthamore të Iranit.
“Nëse ata duan të sulmojnë kapacitetet bërthamore të Iranit, kjo do të çonte në ndryshimin e doktrinës bërthamore të Iranit”, tha ai.
Kreu i Agjencisë Ndërkombëtare për Energji Bërthamore, Rafael Grossi, më herët gjatë këtij muaji paralajmëroi se Irani është vetëm disa javë larg posedimit të uraniumit të pasuruar, mjaftueshëm për të prodhuar bombë bërthamore. Ai kritikoi Teheranin për mosbashkëpunim të duhur me agjencinë dhe i kërkoi Teheranit të ndryshojë politikën bërthamore.
Kharrazi po ashtu la të kuptohet se ka mundësi që Teherani të tërhiqet nga Traktati për Mospërhapje Bërthamore dhe potencialisht të lëvizë drejt zhvillimit të armëve bërthamore. Edhe në të kaluarën, Irani ka paralajmëruar se do të largohet nga ky traktat, nëse regjimi do të ndihej i kërcënuar./REL/
