Përgatiti: Adnan Aliti

Çdo parti politik që ka ardhur në pushtet në trojet shqiptare nuk e ka parë historinë si një themel mbi të cilin mund të ndërtojë, por si një armik të cilin duhet ta shkatërrojë. Në vend që të pasuronin trashëgiminë shtetërore të paraardhësve të tyre, ata e kanë demonizuar, përmbysur dhe zhdukur gjithçka që u takonte epokave të mëparshme.

Ky cikël hakmarrjeje dhe përçarjeje ka shkaktuar mungesë stabiliteti, prapambetje dhe ka lënë trojet tona etnike gjithmonë në një fazë të tranzicionit të vazhdueshëm, ku çdo pushtet i ri fillon ta nisë gjithçka nga e para, duke mohuar, injoruar, anashkaluar dhe shkatërruar gjithçka që është bërë më parë.

Ky mentalitet ka disa pasoja të rënda:

1. Mungesë stabiliteti dhe vazhdimësie – Çdo qeveri e re shpesh e fillon mandatin e saj duke prishur gjithçka që ka bërë e mëparshmja, edhe kur ka gjëra pozitive. Kjo pengon zhvillimin afatgjatë.

2. Krijimi i armiqësive dhe përçarjeve – Politika bëhet një betejë mes “neve dhe atyre”, duke ndarë qytetarët në kampe të papajtueshme dhe duke mbjellë urrejtje mes brezave.

3. Mungesë përqendrimi në mirëqenie dhe zhvillim ekonomik – Në vend që të punohet për zhvillimin ekonomik, arsimin, shëndetësinë dhe infrastrukturën, politikanët shpenzojnë energjinë e tyre në akuza dhe propagandë kundër paraardhësve.

4. Kapja e shtetit – Çdo qeveri përpiqet të vendosë njerëzit e saj në çdo institucion, duke e politizuar administratën dhe duke bërë që shteti të mos funksionojë për qytetarët, por për partitë.

5. Mungesë llogaridhënieje – Kur një qeveri e re e justifikon çdo dështim të vetin me “gabimet e paraardhësve”, nuk ka përgjegjësi reale për premtimet që ka bërë.

Metodat Manipuluese për të Fituar Pushtetin:

1. Manipulimi i opinionit publik – Duke krijuar narrativa të rreme, duke devijuar vëmendjen nga problemet reale dhe duke e shitur çdo dështim si sukses.

2. Sulm ndaj kundërshtarëve politikë dhe kritikëve – Kushdo që guxon të kritikojë pushtetin etiketohet si “armik”, “tradhtar”, ose i lidhur me një axhendë të fshehtë.

3. Ruajtja e status quo-së – Në vend që të kërkojnë zhvillim dhe ndryshim, këta individë shërbejnë për të ruajtur sistemin ekzistues, sepse janë vetë pjesë e tij dhe përfitojnë nga ai.

4. Zhurmë për të mbuluar realitetin – Kur mungojnë rezultatet konkrete, shpiken armiq të jashtëm dhe të brendshëm, krijohen kriza artificiale dhe prodhohen debate të kota për të shmangur diskutimin për varfërinë, korrupsionin, mungesën e reformave dhe dështimet e qeverisë.

5. Krijimi i një kulture mediokriteti – Duke promovuar individë pa merita dhe duke u dhënë hapësirë të paditurve e servilëve, shoqëria humbet respektin për vlerat e vërteta, si puna, ndershmëria dhe profesionalizmi.

6. Etiketimet e zakonshme: “komunist”, “fashist”, “tradhtar”, “servil i të huajve”, “hajdut”, etj.

Qëllimi: Shkatërrimi i kredibilitetit të kundërshtarit dhe largimi i vëmendjes nga dështimet e veta.

Në vend që historia të shërbejë si një rrugë zhvillimi të natyrshëm, ajo është shndërruar në një betejë për fshirjen e së kaluarës dhe vendosjen e një realiteti të ri politik, ideologjik dhe institucional, duke munduar të instalojnë praktika, sikurse historia e popullit shqiptarë fillon nga vet ata.

Ja disa nga shembujt kryesorë të kësaj armiqësie midis fraksioneve dhe udhëheqësve shqiptarë në periudha të ndryshme historike:

1. Haxhi Qamilistët vs. Ismail Qemali-Nacionalistët e Rilindjes

•Haxhi Qamilistët: “Ne jemi mbrojtësit e fesë dhe të Perandorisë Osmane, Ismail Qemali na tradhtoi duke sjellë një pavarësi të brishtë!”

•Rilindasit: “Ne bëmë Shqipërinë shtet më vete! Ju donit të na mbani të robëruar nga osmanët.”

Pika e vërtetë: Nacionalistët krijuan pavarësinë, por shteti i ri shqiptar ishte i dobët dhe i rrezikuar nga fqinjët.

2. Zogistët vs. Fanolistët (1924)

• Zogistët – Mbështetësit e Ahmet Zogut, i cili sundoi Shqipërinë si kryeministër, president dhe më pas si mbret (1928-1939). Këta ishin monarkistë dhe konservatorë, të mbështetur nga shtetet perëndimore, veçanërisht Italia dhe Britania.

• Fan Noli dhe qeveria e tij revolucionare e 1924-s erdhi në pushtet duke përmbysur Ahmet Zogun.

• Ahmet Zogu u kthye gjashtë muaj më vonë me ndihmën e serbëve dhe jugosllavëve, duke rrëzuar Nolin dhe duke e përzënë nga Shqipëria.

• Zogu pastaj ndoqi dhe persekutoi kundërshtarët e tij politikë, duke përforcuar një regjim autokratik.

Raporti armiqësor: Fanolistët e quanin Zogun “tradhtar” dhe “shërbëtor të serbëve”, ndërsa zogistët i akuzonin nolistët për kaos dhe paaftësi.

3. Zogistët vs. Italianët (1939)

• Zogu u përpoq të luante mes fuqive të mëdha, por përfundimisht humbi pushtetin kur Italia fashiste e pushtoi Shqipërinë më 1939.

• Mbreti Zog iku në mërgim dhe nuk mundi të rikthehej më.

• Qeveria kolaboracioniste nën italianët e konsideroi Zogun të vdekur politikisht dhe e shpalli armik të shtetit.

Raporti armiqësor: Zogu i urren fashistët, por më parë kishte pasur aleanca me ta; ndërsa italianët e përdorën Zogun derisa nuk u duhej më.

4. Partizanët vs. Ballistët dhe Zogistët (1944)

• Partizanët e Enver Hoxhës luftuan për të marrë pushtetin pas Luftës së Dytë Botërore.

• Ata i shpallën armiq ballistët dhe zogistët, duke i akuzuar si tradhtarë dhe bashkëpunëtorë të fashistëve.

• Pas luftës, partizanët likuiduan kundërshtarët e tyre politikë dhe imponuan një regjim komunist.

• Legalistët – Pasuesit e Mbretit Zog pas vitit 1939, të cilët luftuan për kthimin e tij në pushtet gjatë dhe pas Luftës së Dytë Botërore.

Raporti armiqësor: Ballistët dhe zogistët ishin të përndjekurit kryesorë nga regjimi i ri komunist.

5. Enveristët vs. Titistët dhe Komunistët e Tjerë (1948)

• Enveristët – Mbështetësit e Enver Hoxhës dhe Partisë së Punës së Shqipërisë (PPSH), që sunduan Shqipërinë me një regjim të ashpër komunist (1944-1991).

• Titistët – Shqiptarë që simpatizonin modelin jugosllav të Josip Broz Titës, kryesisht në Kosovë dhe Maqedoni. Ky grup u persekutua ashpër nga Enver Hoxha pas prishjes me Jugosllavinë në 1948.

• Fillimisht, Shqipëria ishte nën ndikimin e Jugosllavisë së Titos.

• Në 1948, Enver Hoxha prishi marrëdhëniet me Titon dhe e shpalli atë “armik të popullit”.

• Të gjithë komunistët që kishin pasur simpati për Jugosllavinë u burgosën ose ekzekutuan.

Raport armiqësor: Një aleat u bë armik brenda natës, dhe Shqipëria përfundoi e izoluar.

6. Enveristët vs. Stalinizmi i Vërtetë (1961)-Maoistët

• Stalinistët – Pas prishjes me Bashkimin Sovjetik në 1961, Enver Hoxha dhe ndjekësit e tij mbetën besnikë ndaj vijës staliniste dhe izoluan Shqipërinë.

• Maoistët – Pas vitit 1978, Shqipëria mbështeti Kinën maoiste për një periudhë, por më pas u distancua edhe nga ajo.

• Shqipëria prishi marrëdhëniet me Bashkimin Sovjetik pasi Hrushovi denoncoi Stalinin.

• Enver Hoxha akuzoi sovjetikët për “tradhti ndaj marksizëm-leninizmit”.

• Shqipëria u lidh më pas me Kinën maoiste, por edhe kjo aleancë u prish në 1978.

Raporti armiqësor: Enver Hoxha i luftoi edhe ata që dikur i kishte idhuj.

7. Enveristët vs. Demokratët (1991)

• Berishistët – Mbështetësit e Sali Berishës dhe Partisë Demokratike pas vitit 1990.

• Socialistët (Pasardhësit e PPSH-së) – Pasuesit e Partisë Socialiste të Shqipërisë (PS), e cila u formua nga ish-komunistët, por me kohën u reformua në një parti social-demokrate.

• Pas vdekjes së Enver Hoxhës në 1985 dhe rënies së komunizmit në 1991, Partia Demokratike e Sali Berishës mori pushtetin.

• Enveristët dhe ish-komunistët u dëbuan nga pushteti, por mbetën aktivë në hije.

• Berisha promovoi një politikë antikomuniste dhe persekutoi figurat e së kaluarës dhe shkatëroi gjithëcka që kishte ndërtuar komunizmi.

Raporti armiqësor: Demokratët i shkatërruan simbolet e komunizmit, por shumë ish-komunistë u kthyen në politikanë të rinj.

8. Berishistët vs. Socialistët (1997 – Sot)

• Pas krizës së piramidave në 1997, qeveria e Berishës ra dhe socialistët (ish-komunistët e reformuar) morën pushtetin.

• Të dyja palët kanë pasur një luftë të vazhdueshme politike, me akuzat për korrupsion dhe tradhti kombëtare.

Raporti armiqësor: Lufta mes Berishës dhe socialistëve vazhdon ende sot.

9. Rugovistët vs. UÇK-ja (1998 – Sot)

• Lëvizja Nacionaliste Shqiptare në Jugosllavi – Grupime që luftuan për të drejtat e shqiptarëve në Jugosllavi, përfshirë organizatat si Lëvizja Kombëtare për Çlirimin e Kosovës (LKÇK) dhe Lëvizja Popullore e Kosovës (LPK).

• UÇK-istët – Pasuesit e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, e cila luftoi për pavarësinë e Kosovës (1998-1999). Pas luftës, një pjesë e tyre u përfshinë në politikë, kryesisht përmes Partisë Demokratike të Kosovës (PDK) dhe Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës (AAK).

• Rugovistët – Mbështetësit e Ibrahim Rugovës dhe Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK), që promovuan pavarësinë e Kosovës në mënyrë paqësore.

• Rugovistët e LDK-së besonin në rezistencë paqësore kundër Serbisë.

• UÇK-ja dhe forcat çlirimtare mendonin se vetëm lufta do të sillte pavarësinë.

• Pas luftës, raportet mes dy grupeve mbetën të tensionuara.

Raporti armiqësor: Pas pavarësisë, pati akuza për tradhti nga të dyja palët, por UCK ja, kishte të drejtë se Kosova asnjëherë nuk do të clirohej me fjalë.

10. Fraksionet Fetare dhe Ideologjike

• Islamistët – Pas viteve 1990, një numër i vogël i shqiptarëve ndoqën rrymat islamiste, përfshirë disa individë që u radikalizuan dhe u përfshinë në konfliktet në Lindjen e Mesme.

• Sekularistët dhe Pro-Europianët – Ata që mbështesin ndarjen e fesë nga shteti dhe modernizimin e Shqipërisë dhe Kosovës sipas modelit evropian.

• Konservatorët dhe Tradicionalistët – Ata që ruajnë vlerat tradicionale shqiptare dhe janë kundër ndryshimeve të mëdha kulturore.

11. Albinistët vs. Të Gjithë (2010 – Sot)

• Albin Kurti dhe Vetëvendosja akuzojnë të gjitha partitë e vjetra për korrupsion dhe tradhti kombëtare.

• Ai ka sfiduar elitën politike të Kosovës dhe ka fituar mbështetje të madhe popullore.

• Kundërshtarët e akuzojnë për populizëm dhe mungesë përvoje në qeverisje dhe dështime politike.

Raporti armiqësor: Një luftë e re politike midis një gjenerate të re dhe elitave të vjetra.

12. Në Maqedoninë e Veriut, politika shqiptare ka qenë historikisht e ndarë midis dy rrymave kryesore:

• Ish-titistët shqiptarë – Këta ishin pjesë e elitës politike dhe burokratike të sistemit jugosllav, të cilët pas pavarësisë së Maqedonisë më 1991 u përfshinë në strukturat e reja shtetërore ose krijuan fraksione politike që tentonin të ruanin një lloj kontinuiteti me të kaluarën socialiste. Ata shpesh kishin lidhje të ngushta me partitë maqedonase dhe vepronin më shumë si përfaqësues institucionalë se sa si aktivistë për të drejtat kombëtare shqiptare.
• Partitë e reja pas pavarësisë – Këto parti u krijuan kryesisht si kundërpërgjigje ndaj diskriminimit të shqiptarëve në Maqedoni dhe shpesh kishin një qasje më radikale ose nacionaliste. Partia e parë shqiptare në Maqedoni, Partia për Prosperitet Demokratik (PPD), u formua në vitin 1990 dhe përfaqësonte një linjë të moderuar. Më vonë, nga PPD u shkëput Partia Demokratike Shqiptare (PDSH) e drejtuar nga Arbën Xhaferi, e cila kishte një qasje më të drejtpërdrejtë në mbrojtjen e të drejtave të shqiptarëve.
• Pas konfliktit të vitit 2001, me marrëveshjen e Ohrit, skena politike shqiptare ndryshoi ndjeshëm. U formua Bashkimi Demokratik për Integrim (BDI), parti e dalë nga strukturat e ish-UÇK-së dhe që u bë forca kryesore politike e shqiptarëve në Maqedoni. Ndërkohë, PDSH e Menduh Thacit vazhdoi të jetë në opozitë dhe në vitet e mëvonshme u krijuan edhe parti të tjera si Baskimi Demokratik ( BDSh) i Bardhyl Mahmutit, PDK, Lëvizja BESA, Alternativa, Aleanca Shqiptare, etj që sfiduan dhe sfidojnë dominimin e BDI-së dhe përfaqësojnë një brez të ri politik.

Përfundimi

Kjo është një nga tragjeditë e politikës shqiptare që kanë kaluar nga një regjim në tjetrin pa ndërtuar institucione të forta demokratike. Në vend që të krijohet një kulturë politike ku opozita dhe pushteti bashkëpunojnë për të mirën e qytetarëve, cikli është shpesh ai i hakmarrjes politike dhe demonizimit të kundërshtarit.

A do të ndryshojë kjo ndonjëherë? Apo do të vazhdojmë të shkatërrojmë njëri-tjetrin, në vend që të ndërtojmë një të ardhme më të mirë?

Zgjidhja afatgjatë është krijimi i një kulture politike ku zgjedhjet nuk shihen si një “luftë për jetë a vdekje”, por si një proces normal demokratik ku kundërshtarët politikë duhet të respektojnë njëri-tjetrin dhe të punojnë për një vizion të përbashkët kombëtar. Por për këtë duhet vullnet politik dhe një shoqëri që nuk bie pre-e manipulimeve dhe propagandave boshe.