Nga Beqir Karimani

Sipas nenit 1 të ligjit themelor, të kushtetutes gjermane, shkruhet:

“Dinjiteti njerëzor është i pacenueshëm”.

Çfarë është dinjiteti?

Çdo njeri, pa marrë parasysh se nga vjen, sa vjeç është, çfarë gjinie është, ka kuptimin dhe vlerën e tij. Nuk ka rëndësi nëse është i varfër apo i pasur, çfarë feje ka, si duket apo çfarë krimesh ka bërë. Ai ka dinjitetin e tij, i cili buron nga humanizmi i tij.

Çfarë përfshin dinjiteti njerëzor?

Dinjiteti njerëzor është vlera më e lartë e Ligjit Bazë.

Në veçanti, ai përfshin ruajtjen e individualitetit, identitetit dhe integritetit personal si dhe barazinë elementare para ligjit.

Ai bazohet në idenë e njeriut si një person i lirë që vepron në mënyrë të pavarur.

Dinjiteti njerëzore

Eshtê

Vlera që u përshkruhet të gjithë njerëzve në mënyrë të barabartë dhe pavarësisht nga veçoritë e tyre dalluese si origjina, gjinia, mosha ose statusi

Dinjiteti njerëzor do të thotë që çdo qenie njerëzore është i vlefshëm sepse është njerëzor, qëndron egziston.

Dinjiteti njerëzor është i pacenueshëm.

Respektimi dhe mbrojtja e tij është detyrim i të gjithë pushtetit shtetëror.

***

Schilleri: Rreth Hirit dhe Dinjitetit,

(Libri 122 f.)

Në vërejtjet e Shilerit, fryma përdoret si kriter për dallimin midis hirit dhe dinjitetit, pasi ai merr një funksion të ndryshëm në hir sesa në dinjitet.

Në rastin e dinjitetit, siç u shpjegua më parë, meqë sensualiteti dhe morali janë në konflikt, shpirti duhet të marrë një rol dominues. Në një rast të tillë njeriu mund të provojë pavarësinë dhe lirinë e tij vetëm nëse shpirti sundon në të dhe ai vepron sipas urdhrave të arsyes në vend që t’i dorëzohet instinkteve.

Në rastin e hirit, nga ana tjetër, shpirti mund të sillet lirshëm, pasi sensualiteti dhe morali janë në harmoni me njëri-tjetrin. Kjo do të thotë se këtu natyra tashmë ndjek urdhërimet e shpirtit, në mënyrë që shpirti të mos ketë më nevojë ta ndrydhë atë.

Përveç kësaj, për të dalluar dy termat, thuhet se në vuajtje kërkohet dinjitet, ndërsa në sjellje kërkohet hiri, pasi liria e mendjes shfaqet vetëm në vuajtje dhe liria e trupit vetëm në veprim.

Si shpjegim!

Këtu duhet shtuar se në rastin e dinjitetit mendja duhet të jetë e lirë, pasi këtu njeriu duhet të tregojë vullnetin e tij të lirë duke vendosur për urdhërimet e shpirtit dhe kundër natyrës.

Në rastin e hirit, nga ana tjetër, veprimi, i cili udhëhiqet nga diktatet e arsyes, tregon lirinë e trupit, pasi ai nuk e lejon veten të sundohet nga instinktet.

Një aspekt tjetër që përcakton marrëdhënien midis hirit dhe dinjitetit është se zotërimi i instinkteve mund të bazohet vetëm në një prirje morale nëse personi ka një mendje harmonike dhe një zemër të butë dhe prandaj është i këndshëm.

Nëse nuk është kështu, motivimi mund të kërkohet në “mërzinë e ndjeshmërisë” , ose në tejkalimin e ndonjë afekti tjetër.

Në të kundërt, vetëm dinjiteti mund të dëshmojë nëse harmonia e ndjenjave e ka origjinën te morali.

harmonia e ndjenjave e ka origjinën te morali.

Një dallim tjetër që Schiller përdor për të shpjeguar çiftin e koncepteve të hirit dhe dinjitetit është se hiri kërkohet në rastin e forcës, ndërsa dinjiteti kërkohet në rastin e dobësisë.

Domethënë, kur një person është në një pozicion drejtues dhe superior, ai duhet të tregojë me hijeshi të metat e të tjerëve.

Nga ana tjetër, nëse një person është në një pozitë të dobët dhe inferiore, ai duhet t’i pranojë me dinjitet gabimet e tij.

Prandaj hiri dhe dinjiteti shfaqen në fusha të ndryshme, por gjithsesi bashkohen në një person.

Shileri e sheh shprehjen e njerëzimit të përsosur në bashkimin e hirit dhe dinjitetit.

Vullneti moral përcaktohet si ai shembull brenda njeriut që është hyjnor, që nëpërmjet bashkimit, njeriu tërhiqet si qenie shpirtërore-racionale, por zmbrapset si qenie ndijore.

Pergatiti per JU

B. K.

***

Dy fjal mbi Shillerin:

Johann Christoph Friedrich Schiller, (lindur më 10 nëntor 1759 në Marbach am Neckar ; † 9 maj 1805 në Weimar ).

Ishte një mjek , poet , filozof dhe historian .

Ai konsiderohet si një nga dramaturgët, poetët dhe eseistët më të rëndësishëm gjermanë .