Rusia e humbi luftën në Ukrainë në momentin kur u dha urdhri për pushtimin dhe ekspertët ligjorë duhet të përcaktojnë nëse është kryer gjenocid në Ukrainë, tha për Radion Evropa e Lirë. dr. Srda Pavloviç, lektor në Departamentin e Historisë dhe Klasikëve të Universitetit të Alberta-s në Kanada.

Rusia nisi një pushtim të Ukrainës më 24 shkurt me dhjetëra mijëra trupa. Më shumë se 11 milionë njerëz janë larguar nga vendi dhe institucionet ukrainase po hetojnë mijëra raste të krimeve të luftës. Hetimi është iniciuar edhe nga Gjykata Ndërkombëtare Penale në Hagë.

Më 2 mars, Asambleja e Përgjithshme e OKB-së miratoi një rezolutë që dënonte agresionin rus, e cila kërkonte që ajo të ndalonte menjëherë përdorimin e forcës kundër Ukrainës.

Pavloviç beson se situata në Ukrainë reflektohet në dy mënyra në Ballkanin Perëndimor: përmes një përkufizimi më të qartë të ndjenjës pro-ruse ose antiperëndimore dhe përmes një angazhimi më domethënës të Perëndimit në rajon.

Është muaji i dytë i luftës në Ukrainë. Gjithnjë e më shumë ka viktima civile, shkatërrimi i qyteteve është gjithnjë e më brutal, kemi edhe raste të përdhunimeve… Pas krimit në Bucha, fjala gjenocid përmendet gjithnjë e më shpesh nga pala ukrainase. Mendoni se situata është përshkallëzuar deri në këtë nivel… pra, a ka marrë këtë karakter pushtimi?

Nuk është vetëm pala ukrainase që tani po e përshkruan agresionin rus si gjenocid. Kështu bëjnë disa historianë – ekspertë në studimin e gjenocidit dhe Holokaustit – dhe së fundmi edhe administrata amerikane. Një operacion ushtarak që nuk është nisur me qëllim gjenocidal mund të marrë ato karakteristika dhe atë qëllime kur ndryshojnë kushtet në të cilat zhvillohet fushata ushtarake. Ka indikacione të forta që synimi gjenocidal tani pranohet si një qëllim strategjik i agresionit ushtarak rus kundër Ukrainës.

Përveç Bucha-s, ka pasur raste të vrasjeve të civilëve në disa lokacione, gjë që tregon natyrën sistematike të veprimeve ushtarake kur bëhet fjalë për civilët ukrainas. Ai sistematik është një nga karakteristikat e gjenocidit. Për më tepër, retorika e Rusisë zyrtare – karakterizimi i identitetit etnik të Ukrainës dhe shtetësisë së Ukrainës, mbi të gjitha – mund të shërbejë si dëshmi e rëndësishme e qëllimit gjenocidal.

Nëse bëhet fjalë për gjenocid si një kategori e përcaktuar ligjërisht, do të varet tërësisht nga natyra e provave të mbledhura dhe aftësia e prokurorëve për të provuar një linjë të përgjegjësisë komanduese në gjykatë si reflektim i një vendimi politik të marrë paraprakisht.

Përmendet mundësia e një konflikti më të madh. A shihni ngjashmëri me fillimin e Luftës së Dytë Botërore dhe cilat janë dallimet që mund ta shpëtojnë botën nga një konflikt i ri global?

Ekziston mundësia e konflikteve më të gjera, por pyetja është kosto-efektiviteti i një zgjerimi të tillë për Rusinë. Një konflikt në shkallë më të gjerë do të përfshinte një konflikt me anëtarët e NATO-s. Një konflikt i tillë nuk do të ishte kosto-efektiv për asnjërën palë, dhe unë supozoj se Putini është i vetëdijshëm për rezultatin e një konflikti të tillë. Krahasimet me fillimin e Luftës së Dytë Botërore, mendoj se janë të pabaza, sepse situatat dhe kontekstet gjeostrategjike (politike, ekonomike, ideologjike) janë krejtësisht të ndryshme.

Mirëpo, krahasime të tilla kanë vlerë të madhe përdorimi politik dhe propagandistik në kohën e karakterizuar nga e ashtuquajtura “mjegulla e luftës”, metaforë, që do të thotë se situata në luftë është komplekse, e paqartë, me shumë të panjohura.